DNA TESTLERİ ETNİK KİMLİĞİ GÖSTERMEZ
DNA yalnızca genetik benzerlik oranlarını ölçer.
Türklerin tarihi tek bir coğrafyaya sığmayacak kadar geniştir.
Orta Asya’dan Balkanlar’a, Kafkasya’dan Anadolu’ya ve Orta Doğu’ya uzanan binlerce yıllık yolculuk, genetik izlerimizin de çok geniş bir alana yayılmasına neden olmuştur.
Bugün kullanılan DNA testleri, tarihte yaşamış toplulukları değil, modern popülasyonları referans alır.
Bu nedenle aynı aile bireylerinde bile farklı sınıflandırmalar görülebilir.
Anadolu kökenliye “Balkan–Levant”,
Azeri’ye “Kafkas”,
İran Türklerine “Pers” yazılabilmektedir.
Sorun kimlikte değil; metodolojidedir.
Referans setleri doğru oluşturulmazsa sonuçlar, kimliği değil teknik sınırlılıkları yansıtır.
Kimlik; dildir.
Kimlik; kültürdür.
Kimlik; yaşadığın toplulukla bağın, hissettiğin aidiyettir.
DNA ise sadece biyolojik benzerliğin kaydıdır.
İnsanı belirleyen yalnızca genetik değildir.
Geçmişimiz çoktur; kimliğimiz tektir.
Bağımsız Araştırmacı – Yazar
Hüsnü Yazıcı
DNA Testleri NE Söyler?
• Genetik olarak hangi modern popülasyonlara yakınsın
• Anne / baba hattından gelen büyük göç yönleri
• Yakın akraba eşleşmeleri (örneğin 3.-4. dereceden kuzen)
• Bazı hastalık riskleri veya taşıyıcılık özellikleri
• Yüzdelik oranlarla genetik benzerlik haritası
Bu veriler istatistiksel tahminlerdir, mutlak gerçek değil.
Bilimsel doğruluk payı vardır ama yorum kısmı çok önemlidir.
---
DNA Testleri NE SÖYLEYEMEZ?
• “Atan kesin şu topluluktandı” diyemez
• Antik kavimlerle doğrudan soy bağı kuramaz
• Tarihi bir kişinin senin akrabın olup olmadığını kanıtlayamaz
• Kültür, kimlik ve aidiyeti tanımlayamaz
• Bir köyden veya belirli bir aileden geldiğini gösteremez
Bu sınırlar görmezden gelindiğinde yanlış tarih anlatıları doğar.
---
Nerede işe yarar?
• Soy araştırmasına ek veri sağlar
• Arşiv belgeleri ve sözlü tarih ile birleştirildiğinde çok güçlü olur
• Büyük göç hareketlerini anlamada araçtır
• Aile içi kayıp bağları bulmada etkilidir
---
Nerede tehlikeli olur?
• Sonuçları etnik kimlik gibi yorumlamak
• “%X şu millettenmişim” şeklinde milliyet eşitlemesi yapmak
• Tarihi soy bağlarını kanıtladığını düşünmek
• Kültürel aidiyeti DNA’ya indirgemek
DNA biyolojidir.
Aidiyet ise tarih, toplum ve insan hikâyesidir.
Bu ikisi karıştırıldığında hem bilim hem kültür zarar görür.