Telif Hakkı ©2025 PELLA NEWS
Darkpony tarafından oluşturulduAridaia
#ETİKETLER
• Ioannis Papalazarou
• Almopia Piskoposu
Almopia Piskoposluğu - Kısa tarihçe
16 Ocak 2025 - 16:18
PellaNews Ekibi
•
Eğitimci-yazar Papalazarou Ioannis tarafından
(Bölüm 1)
Edessa, Pella ve Almopia Kutsal Metropolitliği, Ekim 2024'ten bu yana, sınırları içinde, Metropolitimizin yardımcısı ve Aridaia'da bir ofisi bulunan ikinci bir Piskopos'a sahip olmanın özel sevincini ve onurunu yaşıyor. Bu ayrıcalık, Yunan Kilisesi'nin çok az Metropolitliği'ne nasip oluyor. Bu, Almopia'yı "eski çağlardan beri ve sonsuza dek" bir Piskoposluk ve Piskoposluk merkezi olarak tanıma fırsatı sunuyor.
Mitolojik dev Almopa'nın ülkesi olan Almopia, Antik Çağ'dan beri bu isimle anılmış, halkı ise Almopes olarak adlandırılmıştır.
MS 10. yüzyılın başlarından itibaren Samuel Bulgarları tarafından fethedildikten sonra Almopia, topraklarında sık sık görülen bu doğa olayı nedeniyle, Slavcada sis, pus anlamına gelen magkla kelimesinden türetilen, sisli yer anlamına gelen Mogleni veya Moglena adını almıştır.
11. yüzyıldan beri, coğrafi terim olarak (ta) Moglena, Moglena, Moglaina ve (i) Mogleni, aynı zamanda ilk piskoposu Aziz Hilarion'un bulunduğu yerel aynı adlı piskoposluğun bulunduğu kilise bölgesini de nitelemektedir.
1382-1389 yılları arasında Almopia bölgesi Osmanlılar tarafından fethedildiğinde, Osmanlılar adını Moglena'dan Karadzova'ya değiştirdiler. Yeni ismini haklı çıkaran en olası versiyonlar şunlardır:
a) Türkçe karatza + ova kelimelerinin bileşiminden; karatza = siyah, koyu renkli ve ova = yer, ova, dolayısıyla Karatzova = kara topraklı yer, kara topraklı.
b) Bölgenin ilk Osmanlı komutanı Karaca Abat'ın isminden.
Makedonya'nın kurtuluşundan (1912-13) bu yana Yunan Devleti, Slav veya Türk yer adlarını ilk kez Helenleştirme girişiminde bulunmuş ve Karatzova ilinin adını, bölgenin tarihi yerleşim yeri olan Notia'ya atfen Enotia ili olarak değiştirmiştir.
1927 yılında 304/21-12-1927 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Enotia ilinin adı eski adı olan Almopia ili olarak değiştirildi.
Almopia dini bölgesinin tarihi, hem bölgenin tarihi "bir zamanlar parlak" olan Moglen Piskoposluğu sınırları içindeki konumu, hem de bölgede kurulan ve işletilen kutsal manastırlar ve bunların öne çıkardığı azizler açısından özel bir ilgiye sahiptir.
(Ta) Moglena veya Moglaina veya Moglaina veya (the) Mogleni terimi ilk kez 11. yüzyıl Bizans tarihçilerinin metinlerinde coğrafi-idari içerikle ortaya çıkar ve 14. yüzyıla kadar bugünkü Chrysi yerleşiminin bulunduğu yerle, sonraki yüzyıllarda ise Notia yerleşiminin etrafındaki alanla özdeşleştirilen Bizans kale-kenti etrafındaki coğrafi alanı ifade eder.
Aynı terim, yaklaşık aynı yüzyılda "Moglana Piskoposluğu" olarak da karşımıza çıkmakta olup, eşanlamlı bölgenin dini karakterini göstermektedir.
Bulgar Katili II. Basileios, Bulgar Çarı Samuel'in kesin yenilgisinden (MS 1018) sonra, aynı yıl kurtardığı topraklarda bağımsız Ohri Başpiskoposluğu'nu kurdu. Kurşun damgalı mühürleriyle, Moglaina veya Moglena bölgesinde aynı adı taşıyan bir piskoposluk kuruldu ve bu piskoposluk, Orta ve Batı Makedonya bölgesindeki 30 diğer piskoposlukla birlikte Ohri Başpiskoposluğu'na dahil edildi.
Dokuz yüzyıl boyunca, yani Moglen Piskoposluğu'nun kuruluşundan (1018) itibaren, 1928 yılında Yunanistan Kilisesi'ne katılmasına kadar, unvanında hiçbir değişiklik yapılmamıştır. İmparatorluk kuruluş mührüyle formüle edilen ve sonraki yüzyıllarda "Moglen Piskoposluğu"na dönüşen orijinal "Moglen Piskoposluğu" unvanı, bu dönem boyunca Ohri Başpiskoposluğu veya Ekümenik Patrikhane'nin tüm tüzüklerinde yer almaktadır.
Yukarıdaki gözlemlere dayanarak, Moglaina veya Moglena piskoposluğunun kurucusunun, 11. yüzyılın başlarında (1018) Bulgar katili olan ve meşhur mührü bulunan İmparator II. Basileios olduğu sonucuna varıyoruz.
Ohri Başpiskoposluğu Kuralları'nı takip ederek iki önemli gerçeği görüyoruz: Birincisi, Moglen Piskoposluğu, ilk yüzyıllarda, Ohri Başpiskoposluğu'nun ilk merkezi olan Kastoria Metropolü'ne kısmen bağımlıydı. İkincisi, 1660 yılından kısa bir süre sonra Moglen unvanına "ve Moleschon" ifadesi eklenerek "Moglen ve Moleschon Piskoposluğu" olarak tanımlandı ve bu unvan daha sonraki yıllarda "Moglen ve Katranitsa"ya dönüştürüldü.
"Moleschon" bölgesi, şüphesiz ikinci bir piskoposluğa işaret ediyor ve bu piskoposluğun eklenmesi, Moglena'nın idari sınırlarında bir değişikliğe yol açıyor. "Moleschon" unvanının daha sonra "Katranitsis" olarak değiştirilmesi, Moleschon piskoposluğunun, en önemli yerleşim yerinin Vermion'daki tarihi Katranitsa ve günümüz Eordaia'lı Pyrgoi olduğu günümüz Eordaia eyaletiyle özdeşleştirildiği sonucuna varmamızı sağlıyor.
Görünüşe göre Moglaina piskoposluğu, varlığının ilk yüzyıllarında oldukça geniş bir dini bölgeydi. İmparatorluk kuruluş mühründe sınırları açıkça belirtilmektedir: "Moglaina, Prosako, Morikhovana, Setina, Ostrovona ve Zaodrya'daki Moglaina piskoposu".
Prosakos ve Morichova'nın Almopia'nın kuzeyinde ve Üsküp eyaleti sınırları içinde yer aldığını hesaba katarsak, Setini, Florina'nın doğusunda, merkezi Setina köyü (bugünkü Skopos) olan coğrafi bir alandır, Ostrovos, bugünkü Arnissa'nın bulunduğu alandır ve son olarak Zaodrya için iki versiyon vardır: a) coğrafi terim olan Eordaia'nın paretimolojisidir b) Aziz Nikanoros'un Başkalaşım Manastırı'nın bulunduğu Grevena'daki Zavorda'yı ifade eder, gördüğünüz gibi çok geniş ve büyük bir piskoposluktan bahsediyoruz.
Moglen Piskoposluğu'nun merkezi, en azından bölgenin Osmanlılar tarafından fethine (1382-1389) kadar, surlarının ve kalesinin bazı kısımlarının korunduğu bugünkü Chrysi (Zlatina) köyü olarak kabul edilir. Osmanlıların hakimiyeti ve Almopia ovasının fanatik Müslüman kabileler tarafından iskan edilmesiyle, piskoposluk merkezi, güvenlik nedeniyle, nispeten uzak ve yarı dağlık Notia kasabasına taşınmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk yüzyıllarında, Moglen'in çok az piskoposu hakkında bilgimiz var; bunlar çoğunlukla yabancı kaynaklar aracılığıyla, imparatorluk piskoposluğu için para toplamak amacıyla çoğunlukla Doğu Ortodoks ülkelerindeki kiliselere yaptıkları turlardan geliyor.
Piskoposların isimleri sorunu, 18. yüzyılın ortalarında, piskoposluk ve çevresi sakinlerinin yanı sıra yerel piskopos Ioannou, Ioanikiou veya Alexandrou'nun efsanevi toplu İslam dinine geçişinin 1759'da gerçekleşmesiyle daha da keskinleşti. Bu olay, piskoposluğun daha da gelişmesine eşlik etti. Yerel halk geleneğine göre, din değiştiren piskopos Larissa'da imam oldu ve piskoposluk merkezi Notia'dan Eordaia'daki Katranitsa'ya taşındı.
Bu efsane sözlü gelenek yoluyla korunduğu için, tarihsel araştırmalarla kısmen çürütülmüştür: 18. yüzyıl piskoposluk listesine ve piskoposların ardışıklığına bakıldığında, yukarıda adı geçen isimlere sahip hiçbir piskopos görülmez ve İslam'a geçiş yılı (1759) olarak belirtilen Moglen piskoposu, 1746 yılından doğal ölüm yılı olan 1762'ye kadar sürekli olarak piskoposluk yapan Joachim'dir.
1706: Ignatius (Moglena ve Moleschos'lu). 1714: Gabriel.
1725: Parthenios. 1736: Prokhor. 1740: Antimos.
1746: Joakim (Moglen ve Katranitsis'li).
1762: Almanlar. 1767: Gideon. 1774: Agathangelos.
1783: Cebrail. 1798: Timoteos. 1824: Neofitos. 1858: Meletios.
1865: Prokopius. 1877: Germanus II. 1881: Callinicus. 1891: Averkius.
1894: Ioannikios. 1905: Antimos. 1908: Smaragdos Hadjiefstathiou.
1910: Constantios Rousis.
1912: Polykarpos Sakellaropoulos (Moglen ve Florina'dan).
1926: Chrysostomos Kavourides. 1932: Ioakeim.
1932-1967: Vasileios Papadopoulos (Florina, Almopia ve Eordaia).
1967-2023: Theoklitos Passalis (Florina, Prespa ve Eordaia).
22-10-2023 bugüne kadar: Irinaios Laftsis.
Piskoposluğun Ohri tahtına bağımlılığı, 1767 yılında Başpiskoposluğun kaldırılmasına kadar sürdü. O tarihten bu yana Moglen Piskoposluğu, Ekümenik Patrikhane'nin Metropolitliği oldu.
Moglen Piskoposluğu'nun yeni yönetim altındaki tarihsel seyrinin dikkat çekici bir gerçeği, artık bir Metropolitlik mertebesine yükseltilmiş olması ve Ekümenik Patrikhane Metropolitlikleri sıralamasında 57. sırada yer almasıdır. Ekümenik Taht'a bağlılık rejimi, 1767 yılından, 3615 sayılı Kanun ile "Yeni Bölgeler" Metropolitliklerinin Yunanistan Otosefal Kilisesi Kutsal Sinoduna idari olarak tabi kılındığı 1928 yılına kadar sürer (Resmi Gazete: 120/11-7-1928, cilt A).
Metropolün 1912 yılına kadarki adı "Moglen ve Katranitsa Metropolü" idi. O yıldan bu yana ise "Moglen ve Florina Metropolü" olarak anılmaktadır. 1943 tarihli Resmi Gazete 324/27-9-1943 cilt A), Yunanistan Kilisesi Tüzüğü'nde, 1967 yılına kadar "Florina, Almopia ve Eordaia Metropolü" olarak anılmaktadır.
1967'den bu yana Almopia dini bölgesi Florina Metropolitliği'nden ayrılarak Edessa ve Pella Metropolitliği'ne eklenmiştir ve iki Metropolitlik bundan sonra şu adlarla anılacaktır: a) Florina Metropolitliği, Florina, Prespa ve Eordaia Metropolitliği ve b) Edessa Metropolitliği, Edessa, Pella ve Almopia Metropolitliği.
•