Fuştan Köyü’nde Etnik Yapı (1831)
Kayıtlara Göre Müslüman, Karma ve Göçmen Unsurların Tespiti
1831 nüfus defteri Fuştan köyü kayıtları, etnik yapı hakkında doğrudan bir ırk/etnisite bilgisi içermemekle birlikte, isimler, meslekler, lakaplar ve aile unvanları üzerinden dolaylı bir etnik kimlik çözümlemesi yapılmasına olanak tanır. Köyün tamamen Müslüman olduğu belgelenmiş olsa da, bu Müslümanlığın tek tip bir etnik yapıya işaret etmediği açıktır.
1. 🕌 Müslüman Osmanlı-Türk Unsurlar (Evlad-ı Fatihan)
- Hüseyin, Ali, Mehmed, Mustafa, İbrahim, Hasan gibi klasik İslami isimler, köy nüfusunun ağırlıklı olarak Osmanlı-Türk kimliğine sahip olduğunu gösterir.
- "Molla", "Hoca", "Yazıcı", "İmam" gibi unvanlar, ailelerin ilmiye sınıfına mensup olduğunu, bu kişilerin yerleşik Osmanlı-Türk yapısına entegre olduklarını gösterir.
- Evlad-ı Fatihan yerleştirmeleriyle gelen askerî ailelerin torunları olduğuna dair doğrudan kanıt bulunmamakla birlikte, askerî sınıf fazlalığı (Asakir-i Mansure, bölükbaşı, tüfekçi, bekçi) bu geçmişi destekler.
2. 🧑🌾 Göçmenleşmiş Yerli Unsurlar ( Bulgar, Arnavut vb.)
Kayıtlarda yer alan bazı isim ve lakaplar, yerli (non-Türk) kökenli Müslümanlara ait olabileceğini düşündürür:
| Lakap/Unvan | Yorum |
|---|---|
| Goril / Gavril | Gavril → Gavriil, Hristiyan-Bulgar ismi. Mühtedi aile kökeni olasılığı yüksek. |
| Sato, Mito, Milo | Bulgarca kökenli adlar. Sonradan Müslüman olmuş aileler olabilir. |
| Durfo, Kalçin, Kega, Kuka, Meçle, Meçko | Bulgar veya Makedon etkili yerel isimler. Kimlik değişimi sonrası Müslümanlaşma ihtimali taşır. |
| Moto, Bego, Ramo, Huso, Musli, Hinca | Arnavutça veya Makedonca kökenli, Balkan yerel ağızlarında kullanılan kısa isimler. |
| Sabuncu Osman ve benzeri meslek-lakap birleşimleri | Osmanlı’da Hristiyan kökenli zanaatkâr sınıfı içinde yaygın isimlerdir; Müslümanlaşma sonrası sürdürüldüğü |
3. ⚖️ Hanekeş – Yerli Müslüman Köylü Sınıfı
- Kiracı ve gündelikçi fazlalığı (85 kişi), Fuştan'da serbest yerleşik, vergiye tabi ama tımar sahibi olmayan bir halk sınıfının varlığını işaret eder.
- Hanekeş, yani köyün eski yerli halkı, Osmanlı öncesi döneme kadar uzanabilecek yerleşim kökenine sahip olabilir. Bu grup büyük ihtimalle yerli Slav veya Helenik kökenli halkın Müslüman olmuş torunlarıdır.
- Meslekler üzerinden etnik izler değil, sosyal statü izleri okunabilir: Örneğin,
- Terzilik ve gündelikçilik → şehirli iş gücüne dahil olmuş yeni Müslümanlar,
- Çiftçilik ve imamlık → daha köklü, yerleşik aile yapılarıyla ilişkilidir.
4. ⚔️ Askerî Unsurlar – Göçmen Evlad-ı Fatihanlar
- Asakir-i Mansure (27 kişi), merkezi devletten yönlendirilmiş veya tımarla yerleştirilmiş kişilerdir.
- Bu grubun içinde Yörük-Türkmen kökenliler, Kırım Tatarı ya da Arnavut Müslüman unsurlar yer almış olabilir.
- Ancak kayıtlar arasında “Yörük Ahmed” gibi açık etnik tanım barındıran nadir örnekler mevcuttur.
🧩 Etnik Yapı Özet Tablosu
| Grup | Belirti / Kanıtlar | Tahmini Oran |
|---|---|---|
| Osmanlı Türk (Evlad-ı Fatihan) | Ali, Hüseyin, Molla, Hoca, Yazıcı, İmam, Asakir, Terzi | %40-45 |
| Yerel Mühtedi Slavlar (Makedon/Bulgar) | Sato, Gavril, Mito, Meçle, Durfo, Kalçin, Kiracı lakapları | %30-35 |
| Arnavut / Balkan Müslümanları | Moto, Huso, Ramo, Kuka gibi isim ve lakaplar | %10-15 |
| Karışık / Belirsiz / Hanekeş | Kiracı, gündelikçi ama etnik lakapsız olanlar | %10-15 |
📌 Sonuç
1831 tarihli kayıtlara göre Fuştan köyü, tamamen Müslüman bir yerleşim olmakla birlikte, etnik olarak çok katmanlı ve dönüşmüş bir yapıdadır.
- Bir yanda askerî düzen içinde tımarla yerleştirilmiş Evlad-ı Fatihan-Türk unsurlar,
- Diğer yanda İslamlaşmış yerli Bulgar-Makedon kökenli köylüler,
- Ve Balkan genelinden gelen asimile olmuş Arnavut/yerel Müslüman topluluklar birlikte yaşamaktadır.
