BLOGLARIMIN LİNKLERİ

 Google Blog 

https://evladifathan.blogspot.com/2025/08/ticaret-ve-emek-uzerine.html

Google blog 

https://saryer.blogspot.com/

Facebook Blog

https://www.facebook.com/share/1GBPEXVday/

 Marketin Vergi ve Masraf Kalemleri – Ödeme Takvimi

1. Vergiler

KDV (Katma Değer Vergisi) → Her ay, ertesi ayın 24’üne kadar beyan, 26’sına kadar ödeme

Muhtasar Vergi (Ücret Stopajı, Kira Stopajı, Serbest Meslek Stopajı) → Çalışan veya kira varsa, aylık ya da 3 ayda bir, ertesi ayın 26’sına kadar

Damga Vergisi → Muhtasar ile birlikte, 26’sına kadar

Geçici Vergi (Kurumlar Vergisi Avansı) → 3 ayda bir,

Ocak–Mart → 17 Nisan

Nisan–Haziran → 17 Temmuz

Temmuz–Eylül → 17 Ekim

Ekim–Aralık → 17 Şubat

Kurumlar Vergisi (Yıllık) → Önceki yıl için 30 Nisan’a kadar

Çevre Temizlik Vergisi (Belediye) → Yılda 2 taksit (Mayıs ve Kasım, genellikle su faturası içinde)

Emlak Vergisi (mülk kendi ise) → Yılda 2 taksit (Mayıs ve Kasım)

---

2. Personel ve SGK

Maaşlar → Her ay sonunda ödenir

SGK Primleri (İşçi + İşveren payı) → Her ay, ertesi ayın son günü

İşsizlik Sigortası Primi → SGK ile birlikte

---

3. Muhasebe ve Mali Hizmetler

Muhasebeci Ücreti (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir) → Her ay (genelde ayın ilk 10 günü)

e-Fatura / e-Arşiv / Yazarkasa Lisans Ücretleri → Aylık veya yıllık, hizmet sağlayıcıya göre

---

4. Sabit Giderler

Kira → Her ay, genellikle ay başı

Kira Stopajı (kiralıksa) → Her ay ya da 3 ayda bir, muhtasar ile ödenir

Elektrik → Her ay, faturada belirtilen tarihe kadar

Su → Her ay

Doğalgaz → Kış aylarında her ay

Telefon & İnternet → Her ay

POS Komisyonları → Banka günlük kesinti yapar, ay sonunda netleşir

---

5. Sarf ve İşletme Giderleri

Poşet / Ambalaj Malzemeleri → Sürekli ihtiyaç, aylık tedarik

Temizlik Malzemeleri → Aylık

Kırtasiye ve ofis malzemeleri → Gerektikçe

---

6. Stok ve İşletme Zararı

Ürün Alımları (gıda, temizlik, kozmetik vb.) → Günlük / haftalık tedarikçilerden

Nakliye / Taşıma → Tedarikçiye göre değişken

Fire / Bozulma / Tarihi geçen ürünler → Sürekli masraf (aylık hesaplanır)

---

7. Sigorta ve Ruhsat

İşyeri Sigortası (Yangın, Hırsızlık, DASK) → Yılda bir (taksitli olabilir)

Belediye Ruhsat Harcı → Yılda bir

Ticaret Odası Aidatı → Yılda iki taksit (Mayıs ve Kasım)

---

8. Diğer Olası Masraflar

Çöp / Atık Yönetimi Ücretleri → Çoğu zaman su faturası ile birlikte

Apartman / Site Aidatı → Dükkân konumuna göre, aylık olabilir

Bakım-Onarım Giderleri → Buzdolabı, klima, yazarkasa, pos cihazı gibi cihazların arıza ve bakımları, düzensiz ama kaçınılmaz masraflar

---

Özet Takvim

Her Ay: KDV, SGK, maaşlar, muhtasar (stopaj + damga), muhasebe ücreti, kira, elektrik, su, internet, poşet, temizlik

3 Ayda Bir: Geçici vergi

Yılda İki: Emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, ticaret odası aidatı

Yılda Bir: Kurumlar vergisi, işyeri sigortası, ruhsat harcı

Sürekli: Mal alımı, fire, nakliye, POS komisyonu, bakım-onarım

 Bu liste, Türkiye’de bir marketin bilinen tüm masraf ve vergi yükümlülüklerini ödeme dönemleriyle birlikte eksiksiz olarak içermektedir.

Bağımsız Araştırmacı-Yazar Hüsnü Yazıcı 

Ticaret ve Emek Üzerine

 Ticaret ve Emek Üzerine

Ticaret hayatında en çok gördüğüm, en çok hissettiğim gerçeklerden biri şudur: Ticaret yapan insan hem sermaye koyar, hem risk alır, hem de emek verir. Çalışan ise emeğini ortaya koyar, karşılığında maaşını alır.

Buradaki fark aslında hayatın düzenini gösterir. Tüccar, işin başında her şeyi göze alır. Mal alır, dükkan tutar, kira öder, vergisini verir. Eğer işler yolunda gitmezse zararı da kendi hanesine yazar. Çalışan ise sabah mesaisine gelir, akşam paydos eder; emeğinin karşılığını maaş olarak alır.

Ama bu farkı söylerken, çalışanın hiç riski yokmuş gibi de düşünmemek lazım. İşveren batarsa, dükkan kapanırsa en önce etkilenen yine çalışandır. İşini kaybeder, gelirini kaybeder. Sermaye riski olmasa da hayatını devam ettirme riski vardır.

Benim gördüğüm şudur: İşverenin hakkı, koyduğu sermaye ve aldığı risk oranında daha yüksek kazançtır. Çalışanın hakkı ise emeğinin adil karşılığıdır. Düzenin adaleti de buradadır. Eğer işveren çalışanın hakkını vermezse emek sömürüsü başlar. Eğer çalışan işverenin riskini görmezden gelirse de haksızlık olur.

Sonuçta ticaret hayatı bir denge işidir. Sermaye, risk ve emek işverenin omuzunda; emek çalışanın omuzunda. Biri olmadan öteki olmaz. Asıl mesele, bu dengeyi adalet terazisinde tutabilmektir.

İstanbul Çocuğu – Anadolu Çocuğu

 İstanbul Çocuğu – Anadolu Çocuğu

Türkiye’de meslek tercihleri, şehirlerin sosyal yapısıyla yakından ilgilidir. Bu farkın en keskin görüldüğü yer ise İstanbul ile Anadolu’dur.

İstanbul çocuğu ticaretin, özel sektörün ve serbest mesleklerin içinde büyür. Küçük yaşta farklı iş alanlarını görür, rekabetin ortasında şekillenir. Devlet memurluğu ona cazip gelmez, çünkü ruhu özgürdür.

Avukat olur ama hakim ya da savcı olmaz.

Kendi işini kurar ama subay olmaz.

İmam ya da klasik memuriyeti seçmez.

“Devletten almak” yerine “devlete vermek” anlayışını benimser.

Anadolu çocuğu ise bambaşka bir gelenekten gelir. Tarım ve küçük zanaatla büyüyen aileler için devlet kapısı en güvenilir yoldur. Düzenli maaş, emeklilik garantisi, toplumda saygınlık ön plandadır.

Hakim, savcı, öğretmen, subay, imamlık gibi meslekler Anadolu’da en değerli mesleklerdir.

Çünkü güven, istikrar ve saygınlık sağlar.

Sonuçta ortaya iki farklı insan tipi çıkar:

İstanbul çocuğu → girişimci, sosyal, bağımsız, üreten.

Anadolu çocuğu → güvenceli, disiplinli, devlete bağlı.

Bu iki farklı yol, aslında birbirini tamamlar. İstanbul üretir, ticaret yapar, devlete verir. Anadolu düzeni sağlar, devleti ayakta tutar. Türkiye’nin dengesi de işte bu farklılıktan doğar.

Sarıyer Merkez Mahalle Üzerine Bir Değerlendirme

 Sarıyer Merkez Mahalle Üzerine Bir Değerlendirme

Sarıyer’in kalbi sayılabilecek Merkez Mahalle’de, ticari hayatın nabzı her gün aynı tempoda atıyor. Mahallede tahminen 400 civarında dükkân var. Kaldırım hareketliliği ise gün boyu ortalama 5.000 kişi civarında seyrediyor. İlk bakışta rakam büyük merkezlerle kıyaslandığında düşük gibi görünse de, burada farklı bir denge var.

Dükkânların büyük çoğunluğu 10 ile 50 metrekare arasında değişiyor. Ortalama büyüklük 40 metrekare civarında. En büyük dükkânlar ise 300 metrekareye kadar çıkabiliyor, bunlar genellikle market ya da zincir işletmelere ait. Küçük metrekareli dükkânların fazlalığı, metrekare başına kira değerini yukarı çeken önemli bir unsur. Bu yüzden Sarıyer Merkez’de kira ortalaması 50 bin lira civarında seyrediyor. Metrekare bazında bakıldığında, rakam İstanbul’un en yoğun merkezleriyle yarışıyor.

Müşteri profilini incelediğimizde ilginç bir tablo çıkıyor. Buraya gelenlerin yüzde 80’i dışarıdan, yani çevre mahallelerden, köylerden ya da sahil hattından geliyor. Yüzde 20’si ise mahalle sakinlerinden oluşuyor. Bu durum Merkez Mahalle’yi sadece kendi halkına değil, çevresine de hizmet eden küçük ama güçlü bir cazibe noktası haline getiriyor. Özellikle balıkçılar, börekçiler, kafeler ve bankalar bu dışarıdan gelen müşteri akışını besleyen unsurlar.

Günlük ciro aralığı da geniş. Büyük marketler hariç tutulduğunda, dükkânların günlük cirosu 5 bin liradan 50 bin liraya kadar değişiyor. Aylık bazda bu rakamlar 150 bin ile 1,5 milyon lira arasında bir gelir anlamına geliyor. Elbette 5 bin liralık günlük ciro yapan bir küçük esnaf için 50 bin liralık kira büyük yük oluşturuyor. Ama kafe, lokanta, telefoncu, eczane gibi orta ve yüksek ciro yapan işletmeler için bu kira seviyesi sürdürülebilir durumda.

Beşiktaş ya da Kadıköy gibi yerlerde dükkânların sık sık el değiştirdiğini görüyoruz. Sarıyer Merkez’de ise bunun tersi geçerli. Esnaf uzun yıllar aynı yerde kalıyor, sık sık kapanma ya da devir olmuyor. Bunun sebebi de müşteri kitlesinin istikrarı. Az ama düzenli müşteri, dışarıdan da sürekli beslenen bir kalabalık var.

Sonuç olarak Sarıyer Merkez Mahalle, yaya sayısı açısından İstanbul’un en yoğun merkezleriyle kıyaslanamaz. Ancak küçük dükkânların çokluğu, dışarıdan gelen müşteri ağırlığı, yüksek harcama gücü ve sınırlı arz nedeniyle kira seviyeleri oldukça yüksek. Burada ticaretin kendine has bir dengesi var: Çok kalabalık değil ama güçlü bir müşteri profili var. Bu denge, mahalleyi küçük ama değerli bir ticaret merkezi yapıyor.

Hüsnü Yazıcı 

Bağımsız Araştırmacı-Yazar 

Osmanlı Arşivi Tasfiye Talepnamesinden alınan belgeye

1️⃣ 1893’te Dedemin Doğduğu Ev

Osmanlı Arşivi Tasfiye Talepnamesi’ne göre, dedem Mehmet oğlu Hüsnü Yazıcı’nın doğduğu ev iki kattan oluşmaktadır. Üst katta iki oda, alt katta ahır ve samanlık bulunur. Arazi yüksek taş duvarla çevrili olup harman yeri, avlu, nar ve dut ağaçlarının bulunduğu meyve bahçesine sahiptir. 1200 arşın (≈ 816 metre çevre uzunluğu) büyüklüğündeki bu köşe parselin iki cephesi yola, iki cephesi komşu evlere bakmaktadır.

2️⃣ Zorunlu Göç ile El Konulan Mallar ve Değeri

Mübadele sırasında el konulan malların toplam değeri 1294 Osmanlı altınıdır. Bu, 2025 yılı altın fiyatına göre yaklaşık 24,2 milyon TL veya 718.300 Amerikan Doları’na karşılık gelmektedir.

3️⃣ 1924 Bahçeköy İskanı – Yazıcı Ailesi

İskan Tarihi:

Rumi: 19 Kanunisanı 1924

Miladi: 19 Ocak 1924 (Cumartesi)

İskan Yeri: Bahçeköy – Sarıyer

Aile: Yazıcı Ailesi (Selanik’ten iskân edildi)

Verilen Mallar: Bir bahçe, iki tarla, 44 m² ev (sonradan yanınca 116 m² başka ev verilmiştir), bir pulluk, bir öküz, arpa tohumu.

Kaynak: T.C. Sıhhat ve İctimai Muaveneti Vekâleti – İskân Umum Müdürlüğü.

1923 Lozan Antlaşması ile kurulan Muhtelit (Karma) Mübadele Komisyonu, Türk ve Yunan hükümetlerinden dörder, Milletler Cemiyeti’nden seçilen üç tarafsız üyeden oluşuyordu. Görevi; mübadeleye tabi halkın geride bıraktığı taşınır ve taşınmaz malları tespit, değerleme ve tasfiye etmekti. Komisyon, tarafsız bir başkanın yönetiminde çalıştı; gerektiğinde Türk, Yunan ve tarafsız üyeden oluşan alt komisyonlar kurarak yerinde inceleme yaptı.

Osmanlı Arşivi Tasfiye Talepnamesinden alınan belgeye

göre, 1893 doğumlu dedem Mehmet oğlu Hüsnü Yazıcı’nın doğduğu ev iki kattan oluşmakta olup üst katta iki oda, alt katta ahır ve samanlık bulunmaktadır. Arazi yüksek taş duvarla çevrili, içinde harman yeri, avlu, nar ve dut ağaçlarının bulunduğu meyve bahçesi yer almaktadır.

1200 arşın (≈ 816 m²) büyüklüğündeki bu köşe parselin iki cephesi yola, iki cephesi komşu evlere bakmaktadır.

Belgede yer alan malların toplam değeri 1294 Osmanlı altını olup, bu miktar 2025 yılı altın fiyatına göre yaklaşık 24,2 milyon TL veya 718.300 Amerikan Doları’na karşılık gelmektedir.

Fetret Devri, Rumeli ve Anadolu Desteği – Osmanlı’nın Kaderini Belirleyen Dengeler

Fetret Devri, Rumeli ve Anadolu Desteği – Osmanlı’nın Kaderini Belirleyen Dengeler

Bağımsız Araştırmacı Yazar Hüsnü Yazıcı

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi, sadece fetihlerin ve zaferlerin hikâyesi değil; aynı zamanda krizlerden çıkışın, toparlanmanın ve yeniden doğuşun hikâyesidir.

 Bu yeniden doğuşların en önemlisi, 1402 Ankara Savaşı’ndan sonra yaşanan Fetret Devri’dir.

 Yaklaşık on bir yıl süren bu dönemde Osmanlı tahtı, Yıldırım Bayezid’in oğulları arasında paylaşılamamış, devlet hem Anadolu’da hem Rumeli’de parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır .

Fetret’te Desteğin İki Ayağı: Rumeli ve Anadolu

Fetret Devri’nde Osmanlı’yı ayakta tutan iki ana güç vardı:

Rumeli kanadı: Evrenos Bey, Mihaloğlu Mehmed Bey, Paşa Yiğit Bey gibi akıncı beyleri, Edirne merkezli güçlü bir askeri ve lojistik hat oluşturdu .

Anadolu kanadı: Germiyan, Kastamonu, kısmen Karaman ve diğer Türkmen beylikleri, tımar sipahileri ve yerel desteklerle Osmanlı şehzadelerine katkı sağladı .

Ancak bu iki destek eşit değildi.

Destek Oranları (Tahmini)

Tarihî kayıtlar, kronikler ve sefer sayıları incelendiğinde şu tablo ortaya çıkıyor:

Bölge

Tahmini Askerî–Lojistik Katkı Oranı

Özellikleri

Rumeli

%60–65

Sürekli, organize ve merkezî komuta altında; Balkan tımar sistemiyle düzenli süvari gücü; Edirne, Selanik, Üsküp gibi üslerden kesintisiz asker ve mühimmat akışı .

Anadolu

%35–40

Yerel ve bölgesel; bazı beylikler taraf değiştiriyor; katkılar genelde geçici ve sınırlı .

Rumeli desteği olmadan Osmanlı, Balkanlardaki varlığını sürdüremez, Mehmet Çelebi Rumeli’ye geçerek Musa Çelebi’yi yenemezdi.

 Bu da Fetret Devri’nin bitmemesi ve Osmanlı’nın küçülerek bölgesel bir beylik olarak kalması anlamına gelirdi .

Fetret Sonrası Osmanlı’nın Toprak Kazanımları

Fetret’ten güçlü çıkan Osmanlı, önce elden çıkan topraklarını geri aldı, ardından büyük fetihlere girişti.

 1413’ten 1918’e kadar Anadolu, Karadeniz ve Ortadoğu’da Osmanlı’ya katılan başlıca şehirler şunlardır:

1413–1451: Kütahya, Manisa, Balıkesir, Bergama, Aydın, Tire, Birgi, Muğla, Milas, Bodrum, Isparta, Burdur, Amasra, Sinop, Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Erzincan .

1483–1517: Konya, Karaman, Antalya, Ağrı, Van, Bitlis, Maraş, Elbistan, Halep, Hama, Humus, Şam, Kudüs, Gazze, Nablus, Kahire, İskenderiye, Mekke, Medine, Cidde .

1534–1638: Erzurum, Kars, Siirt, Hakkâri, Bağdat, Basra, Yemen, Musul, Kerkük .

17.–19. yy. eklemeleri: Kıbrıs, Trablusgarp, Bingazi, Fizan ve Arap Yarımadası kıyıları .

Bu zincirin ilk halkası, Fetret Devri’nden güçlü çıkmaktır.

 Eğer 1402–1413 arasında Rumeli desteği olmamış olsaydı, ne İstanbul’un fethi (1453) ne Mercidabık (1516) ne de Ridaniye (1517) mümkün olurdu.

Tarihten Günümüze Ders

Bugün bazı çevreler, Rumeli kökenlilerin tarihî rolünü küçümseyip, Osmanlı’nın başarısını tek bir coğrafya veya etnik kökene indirgeme eğiliminde.

 Oysa belgeler ve kronikler ortada:

Rumeli desteği olmadan Osmanlı, Suriye’yi, Mısır’ı, Mekke’yi alamaz, imparatorluk olamazdı.

Bu gerçeği görmezden gelmek, sadece tarih bilgisizliği değil; aynı zamanda bu ülkenin ortak hafızasına haksızlıktır.

 Fetret Devri’ni hatırlamak, bugünkü siyasi ve toplumsal tartışmalarda tarihî dengeyi yeniden kurmak için şarttır.

Türkiye’nin Etnik Yapısı, Rumeli Kökenliler ve Tarihteki Askerî Rolü

 

Türkiye’nin Etnik Yapısı, Rumeli Kökenliler ve Tarihteki Askerî Rolü

Giriş

Türkiye, tarih boyunca farklı kültürlerin ve toplulukların bir araya geldiği, göçler ve fetihlerle şekillenmiş çok katmanlı bir ülkedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkanlar, Kafkasya, Orta Doğu ve Anadolu arasında gerçekleşen nüfus hareketleri, günümüzdeki etnik-bölgesel yapının temelini oluşturmuştur. Cumhuriyet döneminde resmi sayımlarda etnik veriler tutulmasa da, tarihî kayıtlar ve akademik araştırmalar bu çeşitliliği ortaya koymaktadır.

1. Türkiye’nin Etnik–Bölgesel Dağılımı (Tahmini - 2025)

Grup – Tahmini Nüfus – Oran (%)

Anadolu Türkleri: 45–50 milyon (%50–55)

Rumeli Kökenliler: 15–20 milyon (%17–22)

Kürtler: 15–17 milyon (%17–20)

Araplar: 2,5–3 milyon (%2–3,5)

Diğer Gruplar (Çerkes, Laz, Roman, Gürcü, Ermeni, Rum, Yahudi, Süryani, Yezidi vb.): 3–4 milyon (%4–5)

Suriyeli Mülteciler (Geçici Koruma): ~3,1 milyon (%3,5)

Not: Resmi sayım yapılmadığı için rakamlar akademik tahminlere ve saha gözlemlerine dayanmaktadır.

2. Rumeli Kökenliler

Rumeli kökenliler, 1877–1989 yılları arasında Balkanlar’dan Türkiye’ye göç eden Müslüman toplulukların torunlarıdır. Bu göçler; 93 Harbi, Balkan Savaşları, Lozan Mübadelesi, Bulgaristan ve Yugoslavya’dan zorunlu göçler şeklinde gerçekleşmiştir. Bugün sayıları 15–20 milyon civarında olup, özellikle Marmara, Trakya ve Ege bölgelerinde yoğunlaşmışlardır.

3. Osmanlı’nın Fetret Dönemi ve Rumeli Akıncıları

1402 Ankara Savaşı’nın ardından Osmanlı, taht mücadelesi (Fetret Devri) içine girmiş, Anadolu’daki birçok beylik Osmanlı’ya karşı tavır almıştır. Bu dönemde Rumeli akıncıları ve komutanları, Çelebi Mehmed’in zafer kazanmasında belirleyici olmuştur. Evrenos Bey, Mihaloğlu Mehmed Bey ve Pasha Yiğit Bey, Rumeli’den Anadolu’ya asker ve lojistik destek sağlayarak devletin yeniden dirilişine katkı yapmışlardır. Rumeli’deki üsler, Osmanlı’nın toparlanmasının ve ikinci kuruluşunun merkezi olmuştur.

4. Fetret Dönemi Askerî Yapısı

Bu dönemde Osmanlı ordusu tek bir etnik yapıdan oluşmuyordu. Türklerin yanı sıra farklı kökenlerden Müslüman ve Hristiyan askerler görev yapıyordu. Hristiyan asker sınıfları arasında martoloslar (sınır güvenliği ve keşif), voynuklar (atlı lojistik birlikler) ve Hristiyan tımarlı sipahiler (tımar karşılığı süvari hizmeti) bulunuyordu. Bu çok uluslu yapı, Osmanlı’nın Balkanlardaki hâkimiyetini korumasına yardımcı oldu.

5. Evladı Fatihan

Evladı Fatihan, “fethedenlerin çocukları” anlamına gelir. Osmanlı, fethedilen topraklarda stratejik noktalara askerî görevlerle yükümlü Müslüman topluluklar yerleştirmiştir. Bu topluluklar sınır savunması, akıncı seferleri ve yerleşim güvenliğinde görev almışlardır. Tahrir defterleri ve vergi kayıtları, bu köylerin tespitinde başlıca kaynaklardır.

6. Osmanlı’nın Kuruluş Dönemi ve Rumeli’nin Rolü

Kuruluş döneminde uç beyleri ve Rumeli’deki askerî koloniler, hem fetihlerde hem de bölge güvenliğinde kritik öneme sahipti. Rumeli, Osmanlı’nın askerî ve lojistik gücünün önemli bir kaynağıydı.

7. Cumhuriyet’in Kurucu Kadrosu ve Rumeli Etkisi

Cumhuriyet’in kurucu kadrosunda Rumeli kökenli isimlerin etkisi büyüktür. Mustafa Kemal Atatürk, Ali Fethi Okyar, Refet Bele, Fevzi Çakmak, Ali Fuat Cebesoy, Enver Paşa, Talat Paşa gibi pek çok lider bu kökenden gelmiştir. Rumeli’nin modern eğitim kurumları, askeri tecrübesi ve göçlerle gelen kültürel dinamizm, Cumhuriyet’in kuruluşunda etkili olmuştur.

Sonuç

Türkiye’nin etnik-bölgesel yapısı, yüzyıllar boyunca süren göçler, savaşlar ve yerleşim politikalarıyla şekillenmiştir. Rumeli kökenliler, Osmanlı’nın kritik dönemlerinde ve Cumhuriyet’in kuruluşunda nüfuslarının çok üzerinde bir rol oynamışlardır. Fetret Dönemi’nde sağladıkları askerî destek, Osmanlı’nın yeniden ayağa kalkmasını sağlamış; Cumhuriyet döneminde ise ülkenin modernleşmesine yön veren liderler arasında önemli bir yer tutmuşlardır.

Hüsnü Yazıcı 

1904–1905 Karacaova okur-yazarlık verilerini Anadolu ile kıyasladığımızda

 1904–1905 Karacaova okur-yazarlık verilerini Anadolu ile kıyasladığımızda çok net bir fark ortaya çıkıyor.

---

1. Karacaova (1904–1905) Müslüman nüfus

Toplam Müslüman nüfus: 23.886 kişi

Okur: 1.471 kişi → %6,16

Yazar: 91 kişi → %0,38

---

2. Osmanlı Anadolu ortalaması (yaklaşık 1900–1910)

Osmanlı salnameleri, Maarif Nezareti raporları ve yabancı gözlemcilerin kayıtlarına göre:

Anadolu genelinde Müslüman nüfusun okuma yazma oranı %3–5 civarındaydı.

Kadınlarda bu oran %1’in altındaydı.

Yazabilenler (yazar) genellikle %1’in altındaydı.

---

3. Kıyas tablosu

Bölge / Topluluk Okur (%) Yazar (%)

Karacaova Müslüman %6,16 %0,38

Anadolu Müslüman ort. %3–5 %0,5 civarı veya altı

---

4. Yorum

Karacaova Müslümanlarında okuma oranı, Anadolu ortalamasının biraz üzerinde.

Yazma oranı ise Anadolu ile benzer, ama yine düşük.

Bunun nedeni büyük ihtimalle Karacaova’nın Evlad-ı Fatihan köyleri olması, askerî görevli ve imam/molla oranının Anadolu’ya göre yüksek bulunması.

Ancak yine de okuryazarlık elit bir kesime özgü, köy halkının büyük çoğunluğu sadece konuşabiliyor, okuma-yazma bilmeyen nüfus çoğunlukta.

📊 Karacaova – Beş Müslüman Köyün Etnik ve Meslek Profili (1831 verileri + mübadele kayıtları

 📊 Karacaova – Beş Müslüman Köyün Etnik ve Meslek Profili (1831 verileri + mübadele kayıtları)

Köy Toplam Kayıtlı Nüfus Etnik Alt Dağılım (Tahmini) Belirgin Meslek Grupları Meslek Oranı (%) Belirgin Lakap/Köken İpuçları

Gostolob ~150 hane / 720 kişi %65 Türk/Yörük, %25 Bulgar Müslüman, %10 Diğer (Arnavut vb.) Çiftçi (72), Asakir-i Mansure (14), Münşi (18), Serçeri (13), Molla (2), İmam (2) Çiftçi %48, askerî %18, memur/din %9, zanaat %3, aylak %14 Yazıcı, Pehlivan, Manka, Çarçoloğlu, Kega, Çolak

Nutya ~140 hane / 700 kişi %60 Türk/Yörük, %30 Bulgar Müslüman, %10 Diğer Çömlekçi (146), Çiftçi (40), Asakir-i Mansure (36), İmam (4), Bekçi (3) Zanaat (çömlek) %52, askerî %26, çiftçi %14, din %6 Çömlekçi yoğunluğu, Balkan kökenli lakaplar

Fuştan ~200 hane / 1100 kişi %70 Türk/Yörük, %20 Bulgar Müslüman, %10 Diğer Gündelikçi (42), Terzi (28), Çiftçi (24), Asakir-i Mansure (27), İmam (5), Nalbant (5) Zanaat %35, askerî %13, çiftçi %11, gündelik işçi %19 Paşo, Alemdar, Terzi lakapları, esnaf ağırlığı

Kozışan ~90 hane / 500 kişi %65 Türk/Yörük, %25 Bulgar Müslüman, %10 Diğer Çiftçi, Asakir-i Mansure, İmam, Molla Çiftçi %55, askerî %20, din %8, zanaat %5 Yerli Müslüman-Balkan isim karışımı

Trestenik ~120 hane / 600 kişi %60 Türk/Yörük, %30 Bulgar Müslüman, %10 Diğer Çiftçi, Asakir-i Mansure, zanaatkârlar Çiftçi %50, askerî %22, zanaat %8, din %6 Balkan lakapları ile Anadolu kökenlilerin karışımı

---

🧾 Genel Oranlar (Beş Köy Toplamı Üzerinden)

Etnik Müslüman Dağılımı (Tahmini):

%64 Türk/Türkmen/Yörük (çoğu Evlad-ı Fatihan yerleşimcisi)

%26 Bulgar Müslüman / yerli İslamlaşmış halk

%10 Diğer Müslüman gruplar (Arnavut, Boşnak, Tatar, Arap vb.)

K

Meslek Oranları:

Çiftçilik: %36

Askerî (Asakir-i Mansure, sipahi, serçeri): %20

Zanaat (çömlek, terzi, nalbant, demirci vb.): %18

Din görevlisi (imam, molla, hafız, müderris): %6

Diğer (gündelikçi, oduncu, bekçi vb.): %20

Kaynak:

1831 tarihli Osmanlı nüfus defteri (BOA, NFS.d. nr. 2885), satır bazında ad, baba adı, lakap, meslek ve köken ipuçlarının analizi; 1923 Mübadil İskân Defterleri (Cumhuriyet Arşivi, 272.0.0/12.66.10) ve sözlü tarih kayıtları ile karşılaştırma yoluyla hazırlanmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde etnik kimlik doğrudan belirtilmediğinden, tabloda yer alan yüzdeler onomastik analiz (isim-lakap incelemesi), meslek yoğunluğu ve mübadele sonrası köken beyanlarının eşleştirilmesi ile elde edilen tahmini oranlardır. Doğrudan arşiv kaydı olmayıp istatistiksel yorum niteliğindedir.

Fuştan Köyü’nde Etnik Yapı (1831)

---

Fuştan Köyü’nde Etnik Yapı (1831)

Kayıtlara Göre Müslüman, Karma ve Göçmen Unsurların Tespiti

1831 nüfus defteri Fuştan köyü kayıtları, etnik yapı hakkında doğrudan bir ırk/etnisite bilgisi içermemekle birlikte, isimler, meslekler, lakaplar ve aile unvanları üzerinden dolaylı bir etnik kimlik çözümlemesi yapılmasına olanak tanır. Köyün tamamen Müslüman olduğu belgelenmiş olsa da, bu Müslümanlığın tek tip bir etnik yapıya işaret etmediği açıktır.

---

1. 🕌 Müslüman Osmanlı-Türk Unsurlar (Evlad-ı Fatihan)

• Hüseyin, Ali, Mehmed, Mustafa, İbrahim, Hasan gibi klasik İslami isimler, köy nüfusunun ağırlıklı olarak Osmanlı-Türk kimliğine sahip olduğunu gösterir.
• "Molla", "Hoca", "Yazıcı", "İmam" gibi unvanlar, ailelerin ilmiye sınıfına mensup olduğunu, bu kişilerin yerleşik Osmanlı-Türk yapısına entegre olduklarını gösterir.
• Evlad-ı Fatihan yerleştirmeleriyle gelen askerî ailelerin torunları olduğuna dair doğrudan kanıt bulunmamakla birlikte, askerî sınıf fazlalığı (Asakir-i Mansure, bölükbaşı, tüfekçi, bekçi) bu geçmişi destekler.

---

2. 🧑‍🌾 Göçmenleşmiş Yerli Unsurlar ( Bulgar,  Arnavut vb.)

Kayıtlarda yer alan bazı isim ve lakaplar, yerli (non-Türk) kökenli Müslümanlara ait olabileceğini düşündürür:

Lakap/Unvan	Yorum
Goril / Gavril	Gavril → Gavriil, Hristiyan-Bulgar ismi. Mühtedi aile kökeni olasılığı yüksek.
Sato, Mito, Milo	Bulgarca kökenli adlar. Sonradan Müslüman olmuş aileler olabilir.
Durfo, Kalçin, Kega, Kuka, Meçle, Meçko	Bulgar veya Makedon etkili yerel isimler. Kimlik değişimi sonrası Müslümanlaşma ihtimali taşır.
Moto, Bego, Ramo, Huso, Musli, Hinca	Arnavutça veya Makedonca kökenli, Balkan yerel ağızlarında kullanılan kısa isimler.
Sabuncu Osman ve benzeri meslek-lakap birleşimleri	Osmanlı’da Hristiyan kökenli zanaatkâr sınıfı içinde yaygın isimlerdir; Müslümanlaşma sonrası sürdürüldüğü

---

3. ⚖️ Hanekeş – Yerli Müslüman Köylü Sınıfı

• Kiracı ve gündelikçi fazlalığı (85 kişi), Fuştan'da serbest yerleşik, vergiye tabi ama tımar sahibi olmayan bir halk sınıfının varlığını işaret eder.
• Hanekeş, yani köyün eski yerli halkı, Osmanlı öncesi döneme kadar uzanabilecek yerleşim kökenine sahip olabilir. Bu grup büyük ihtimalle yerli Slav veya Helenik kökenli halkın Müslüman olmuş torunlarıdır.
• Meslekler üzerinden etnik izler değil, sosyal statü izleri okunabilir: Örneğin,
  • Terzilik ve gündelikçilik → şehirli iş gücüne dahil olmuş yeni Müslümanlar,
  • Çiftçilik ve imamlık → daha köklü, yerleşik aile yapılarıyla ilişkilidir.

---

4. ⚔️ Askerî Unsurlar – Göçmen Evlad-ı Fatihanlar

• Asakir-i Mansure (27 kişi), merkezi devletten yönlendirilmiş veya tımarla yerleştirilmiş kişilerdir.
• Bu grubun içinde Yörük-Türkmen kökenliler, Kırım Tatarı ya da Arnavut Müslüman unsurlar yer almış olabilir.
• Ancak kayıtlar arasında “Yörük Ahmed” gibi açık etnik tanım barındıran nadir örnekler mevcuttur.

---

🧩 Etnik Yapı Özet Tablosu

Grup	Belirti / Kanıtlar	Tahmini Oran
Osmanlı Türk (Evlad-ı Fatihan)	Ali, Hüseyin, Molla, Hoca, Yazıcı, İmam, Asakir, Terzi	%40-45
Yerel Mühtedi Slavlar (Makedon/Bulgar)	Sato, Gavril, Mito, Meçle, Durfo, Kalçin, Kiracı lakapları	%30-35
Arnavut / Balkan Müslümanları	Moto, Huso, Ramo, Kuka gibi isim ve lakaplar	%10-15
Karışık / Belirsiz / Hanekeş	Kiracı, gündelikçi ama etnik lakapsız olanlar	%10-15

---

📌 Sonuç

1831 tarihli kayıtlara göre Fuştan köyü, tamamen Müslüman bir yerleşim olmakla birlikte, etnik olarak çok katmanlı ve dönüşmüş bir yapıdadır.

• Bir yanda askerî düzen içinde tımarla yerleştirilmiş Evlad-ı Fatihan-Türk unsurlar,
• Diğer yanda İslamlaşmış yerli Bulgar-Makedon kökenli köylüler,
• Ve Balkan genelinden gelen asimile olmuş Arnavut/yerel Müslüman topluluklar birlikte yaşamaktadır.

---

Nutya Köyü (Yenice-i Vardar): 1831 Nüfus Defterine Göre Toplumsal ve Etnik Yapı

1831 tarihli Osmanlı nüfus defteri, Nutya (Nutiya) köyüne dair bugüne ulaşan en kapsamlı sosyal yapı bilgisini sunmaktadır. Bu defterde yer alan meslekler, lakaplar ve aile adlandırmaları köyün etnik çeşitliliği, ekonomik düzeni ve sınıfsal dağılımı hakkında önemli ipuçları verir. Söz konusu kayıtlar, köyün tamamen Evlad-ı Fatihan kökenli olmadığını; yerli yerleşik halk, Yörük kökenliler ve zanaatkâr tabakanın birlikte yaşadığı karma bir Osmanlı köyü olduğunu göstermektedir.

---

📌 Meslek Dağılımı ve Sosyal Katmanlar

Nutya köyü, mesleki uzmanlaşmanın en belirgin olduğu köylerden biridir. 1831 yılı defterine göre:

• Çömlekçi: 146 kişi
• Çiftçi: 40 kişi
• Asakir-i Mansure: 36 kişi
• Çoban: 5 kişi
• Demirci, nalbant, terzi, sabuncu, kasap, bekçi, gündelikçi gibi bireysel meslekler
• İmam (4), şeyh (1) gibi dini görevliler
• Bölükbaşı (1): Yerel askerî sorumlu
• Mecnun, dilenci gibi alt tabaka kayıtları

Yorum:
Köyde ziraatla birlikte zanaat üretimi çok güçlüdür. 146 kişilik çömlekçi nüfusu, bu mesleğin ailevi veya loncalaşmış bir grup tarafından sürdürüldüğünü gösterir. Askerî sınıf mensuplarının çokluğu, Nutya'nın aynı zamanda bir askerî iskân bölgesi olduğunu ispatlar.

---

🧩 Lakaplar ve Etno-Kültürel Kimlik

1831 nüfus defterinde yer alan lakap ve baba adları, köydeki aile kimlikleriyle birlikte, etnik çeşitliliği ortaya koymaktadır:

Dikkat çeken lakap ve adlar:

• Aleko, Viço, Diso, Ago, Yahya, Şeboşin, Balbo, Foniska, Tafa, Motoş, Bata
  → Balkan coğrafyasına özgü, Müslümanlaşmış Ulah/Vlah, Arnavut ve yerli Slav etkili adlardır.

• Arapoğlu, Ashab-ı Alaka
  → Yerli yerleşik halk (hanekeş) ve kadim topluluk izleri

• Yusuf oğlu Mustafa, Ahmed bin Hüseyin, Eyüb oğlu Tahir, Abdullah bin Ali
  → Klasik Osmanlı Müslüman-Türk adlandırması, Evlad-ı Fatihan kökenli aileleri işaret eder.

• Sarhoş, Çanta, Memo, Derviş
  → Alt tabaka ve muhtemelen Müslüman Roman kökenli aileler

---

🧬 Etnik Yapı ve Köken Tahlili (1831 Verilerine Göre)

1831 kayıtları ışığında Nutya köyü şu etnik bileşenleri barındırmaktadır:

Grup	Gösterge	Köken
Evlad-ı Fatihan	Asakir-i Mansure, bin/veled adlandırmaları	Anadolu’dan iskân edilmiş Müslüman Türk askerî sınıf
Yörük	Çoban, kasap, kara/topal lakapları	Konar-göçer kökenli, yerleşik hayata geçirilmiş Müslümanlar
Hanekeş (yerli halk)	Arapoğlu, Ashab-ı Alaka, Foniska	Yerli yerleşik Müslümanlaşmış halk
Müslüman Roman	Çömlekçi (146 kişi), Sarhoş, Bata, Çanta	Zanaatkâr sınıf, alt sosyal grup
Ulah/Vlah/Slav-Arnavut	Aleko, Viço, Yahya, Ago, Tafa, Diso	Balkan kökenli İslamlaşmış halklar

---

📌 Sonuç

Nutya köyü, 1831 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre tamamen homojen olmayan, aksine çok katmanlı bir sosyal ve etnik yapıya sahip karma bir köydür. Evlad-ı Fatihan kökenli Türk askeri yerleşimciler, Yörük kökenli üretici sınıf, yerli hanekeş halk, Müslümanlaşmış Ulah/Vlah unsurlar ve zanaatkâr Müslüman Romanlar bu yapıyı birlikte oluşturmuştur.

Bu tablo, Osmanlı’nın Balkan politikalarında izlediği askerî iskân + yerli halkla kaynaştırma stratejisinin bir mikro modelidir. Meslekler ve lakaplar, sadece kimliği değil, aynı zamanda sınıfsal konumları ve etnik hafızayı da yansıtmaktadır.

---

Kaynak:

• BOA, NFS.d 1949, 1831 Nutya Nüfus 
• 
  

---

Gostolob Köyü: Lakaplardan Mesleklere, Kimlikten Kökenlere Bir Osmanlı Taşra Portresi

Gostolob Köyü: Lakaplardan Mesleklere, Kimlikten Kökenlere Bir Osmanlı Taşra Portresi

Balkanlar’da, bugünkü Yunanistan sınırları içerisinde yer alan Karacaova bölgesinin dikkat çekici Osmanlı köylerinden biri olan Gostolob, sadece bir yerleşim yeri değil, aynı zamanda Osmanlı’nın taşradaki askeri, idari ve sosyal yapısının adeta küçük bir yansımasıdır. 1500'lü yıllardan itibaren tahrir ve avarız defterlerinde izini sürebildiğimiz bu köy, zaman içinde dinî, meslekî ve etnik kimlikleri harmanlayan, dönüşen ve çoğalan bir mozaik halini almıştır.

1. Demografik ve Etnik Yapı: Hristiyan Köyden Müslüman Yerleşkeye

Gostolob’un ilk Osmanlı kayıtlarına göre 1530 yılında köyde 76 Hristiyan hane ve yalnızca 1 Müslüman hane bulunmaktaydı. 1568’de Hristiyan hane sayısı 48’e düşerken Müslüman hane sayısı 4'e yükseldi. 1683 yılında bu sayı tersine dönmüş, 15 Hristiyan hane kalırken, 23 Müslüman hane tespit edilmiştir. Bu dramatik değişim, köyün nüfus yapısında bir kırılmaya işaret eder. Nüfusun azalması muhtemelen salgınlar, göçler ve savaşlar gibi dış etkenlerden kaynaklanmıştır.

Ancak dikkat çekici olan, bu nüfus düşüşünün ardından yaşanan Müslüman artışının, ihtidadan (dinden dönme) ziyade Osmanlı’nın Evlad-ı Fatihan politikası çerçevesinde gerçekleştirdiği sistemli iskan faaliyetlerinden kaynaklanmasıdır. Tımar ve zeamet sistemleriyle buraya yerleştirilen sipahiler, mültezimler, imamlar, mollalar ve zanaatkârlar, köyün hem sosyolojisini hem de etnolojisini derinden etkilemiştir.

2. Meslekler Üzerinden Kimlik Okuması

Arşiv kayıtlarında Gostolob köyünde 377 çiftçi, 66 ipekçi, 21 kozacı, 15 molla, 10 ağa, 8 paşa lakaplı kişi, 8 çavuş, 7 hafız, 6 hoca, 5 yazıcı, 3 nalbant, 2 terzi, 2 sipahi, 2 kahya, 1 bakkal, 1 değirmenci, 1 biberci gibi meslekler ve unvanlar geçmektedir. Bu çeşitlilik, köyün sıradan bir kırsal yerleşim yeri değil; çok katmanlı, fonksiyonel ve göreceli olarak merkezle bağlantılı bir taşra kasabası gibi çalıştığını gösterir.

a) Askeri ve Bürokratik Yapı

Sipahi, Paşa, Ağa, Çavuş, Alemdar, Yazıcı, Münşi gibi unvanlar Osmanlı'nın devletle doğrudan bağlantılı, tımarlı veya hizmet karşılığı iskan edilen bireylerini ifade eder. Paşa lakabının burada kullanılması yüksek rütbeli bir yöneticiye değil, yerel ağalık kültüründe “etkili, ileri gelen kişi” anlamına gelebilir.

Yazıcı ve Münşi gibi unvanlar, kayıt tutma, kadılık, vergi toplama, resmi yazışma gibi görevleri üstlenen kişilere aittir. Sözlü kaynaklar, “Yazıcı Mehmet”in 1850 li yıllarda cami, çeşme, yol alt yapı düzenlenmesine öncülük vergi toplama, tımar kaydı gibi köyde görevlerde bulunduğunu ifade eder.

b) Tarım ve Üretim

Çiftçi, kozacı, ipekçi, biberci, değirmenci, oduncu gibi üretici meslekler, köyde yoğun bir tarımsal üretim ekonomisinin olduğunu gösterir. Özellikle ipekçilik ve koza üretimi gibi mesleklerin çok sayıda olması, köyün sadece kendi kendine yetmediğini, bölgesel pazarlara da üretim yaptığına işaret eder.

c) Zanaatkârlar ve Lonca Etkisi

Nalbant, terzi, saraç, dülger, kalfa, tüfenkçi gibi meslekler köyde işbölümünün gelişmiş olduğunu ve göçle gelen zanaatkâr ailelerin varlığını gösterir. Bu mesleklerin çeşitliliği, köyün zanaat merkezli mahalleleşmeye doğru evrildiğini düşündürür.

d) Dini Yapı ve Medrese Etkisi

Molla, imam, hafız, hoca gibi dini unvanlar, hem köydeki İslami kurumların işlerliğini hem de eğitim yapısının zenginliğini gösterir. Medrese eğitimi almış kişiler bu köyde ya imamlık, öğretmenlik ya da yazıcılık gibi görevler üstlenmiştir.

3. Lakaplar ve Etnik-Kültürel Yansımalar

Köyde tespit edilen 60’tan fazla lakap, sadece sosyal konumun değil, aynı zamanda kökenin, mizacın ve toplumsal ilişkilerin bir aynasıdır. Lakaplar etnik, fiziksel, dini veya sosyal nitelikleri yansıtır.

a) Türk-Müslüman Kökenli Lakaplar

Köse, Pehlivan, Dülger, Yazıcı, Hafız, Hoca, Ağa, Çavuş, Molla, Çamur, Çerneşli, Kara, Tuzcu gibi lakaplar Osmanlı-Türk müslüman toplumlarının klasik lakaplarıdır.

b) Balkan (Slav, Bulgar, Makedon) Kökenli Lakaplar

Sülçe, Belo, Rude, Lişo, Mançe, Yamçe, Çarçula, Jore, Mondal, Menko, Zahirece, Serhoşçe gibi isimler Balkan dillerinden geçmiş, muhtemelen yerel halktan ya da ihtida edenlerden kalmıştır.

c) Arnavut ve Diğer Unsurlar

Toska: Arnavutluk’un güneyini temsil eden etnik grup.

Arap, Zenci, Köle, Abdalçe gibi isimler ya fiziksel farklılık ya da kölemen geçmişe işaret eder.

Nemçe: Avusturyalı anlamına gelir, muhtemelen Habsburg savaşları sırasında gelen ya da esir düşen kökenli bir atayı temsil eder.

4. Gostolob’un Tarihsel Kimliği

Bu çok katmanlı yapı, Gostolob köyünü Osmanlı Rumeli’sinde tipik bir "askeri-yerleşik Müslüman köyü" haline getirmiştir. 1721 yılı müdevver defteri,1831 tarihli nüfus sayımında “Evlad-ı Fatihan Köyü” olarak kayda geçmesi, bu köydeki Müslüman nüfusun büyük kısmının Osmanlı'nın bilinçli iskan politikalarıyla yerleştirildiğini ve sistemin parçası olduğunu teyit eder.

Hem askeri sınıftan gelen tımar sahipleri, hem eğitimli mollalar, hem zanaatkâr aileler hem de üretici köylüler, bu küçük köyü Osmanlı taşrasında kurumsal ve kültürel olarak gelişmiş nadir yerleşimlerden biri yapmıştır. Bu karma yapının, 1923 mübadelesine kadar varlığını sürdürdüğü ve Cumhuriyet dönemine 480 kişilik bir Müslüman nüfusla devrolduğu anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, Gostolob köyü, sadece bir nüfus değişiminin öyküsü değil; lakaplarla yaşayan hafızası, mesleklerle şekillenen yapısı ve Evlad-ı Fatihan ruhuyla beslenen bir Türk-Müslüman kimlik harmanıdır.

Kaynakça

🔹 Osmanlı Arşiv Defterleri (T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı)

1. TT.d.723 (1568) – Selanik Sancağı Tahrir Defteri

Sahife 575-577, Karye-i Gostolob kayıtları

Müslüman ve Gayrimüslim hane dağılımı, baştine, ürün vergileri ve çiftlik sahipleri.

2. KK.d.2700 (1683) – Yenice-i Vardar Avarızhane Defteri

Sayfa 28: Çiftlik sahipleri, Müslüman-Gayrimüslim nüfus isim listesi.

3. MAD.d.520 (1727) – Evlad-ı Fatihan Sayım Defteri

Yenice-i Vardar kazasında köylerin çıkardığı asker sayılarını içerir.

4. KK.d.2650 (1670) – Yenice-i Vardar Mevkufat Kalemi Avarızhane Defteri

Gostolob köyündeki mükelleflerin kısa tanımı (Müslüman-gayrimüslim ayrımıyla).

5. MAD.d.6347 (1836) – Yenice-i Vardar ve Karasu Kazası Nüfus Yoklaması

Gostolob köyünde meydana gelen nüfus değişiklikleri, isimlerle birlikte.

6. TT.d.424, TT.d.433, TT.d.1058 – Selanik ve Paşa Livâsı, nüfus ve tımar defterleri

Bölgesel tımar yapısı ve köyler arası karşılaştırmalı analiz.

7. MAD.d.7252 (1682) – Cizye Defteri, Vodina ve Yenice-i Vardar

Gayrimüslim nüfusun köylere göre isim listeleri.

8. MAD.d.15086, MAD.d.1531, MAD.d.3041 – Cizye ve avarız defterleri

Gostolob köyünün 17. yüzyıl içindeki vergi ve nüfus yapısı.

---

🔹 Cumhuriyet Arşivi Belgeleri (Başbakanlık Osmanlı Arşivi / Cumhuriyet Arşivi)

1. 130..16.13.2 Fon Kodu

Dosya No: 539.1232..10 / Yer No: 506.1032..12

Tarih: 10.09.1924 – 21.07.1924

Gastelop köyünden Türkiye’ye gelen mübadillerin kayıtları.

---

🔹 Sözlü Kaynaklar ve Yerel Hafıza

Sözlü tarih tanıklıkları (Gostolob köyü sakinleri ve mübadil torunlarından derlenmiştir).

“Yazıcı Mehmet”in köyde cami, çeşme ve yolları yaptırdığına dair anlatımlar.

Lakapların halk arasında anlamı ve sosyal ayrım unsurları (örn. Pulyart → yerli tarımcılar).

Not,

Gostolob Köyü Lakapları – Köken ve Anlam yorumu örneği

Sülçe

Köken: İki ihtimal

Slavca küçültme eki “-çe”

Türkçe Süleyman adının halk söylenişi

Yorum: Hem Slav hem Türkçe kökenli olma ihtimali vardır.

Belo

Köken: Slavca (belo = beyaz)

Anlam: Beyaz, ak tenli veya saçlı kişi.

Rude

Köken: Slavca (rude = kızıl)

Anlam: Kızıl saçlı / sakallı kişi.

Lişo

Köken: Slavca (lice = yüz, surat)

Anlam: Yüz şekliyle anılan kişi.

Mançe / Yamçe

Köken: Slavca erkek adı (Mančo) + küçültme eki

Anlam: İsimden türeyen aile lakabı.

Çarçula

Köken: Balkan ağızları

Anlam: Şenlik, düğün oyunu/kıyafetiyle ilgili.

Jore

Köken: Slavca ad (Georgi/George)

Anlam: Hristiyan kökenli bir atadan kalma lakap.

Mondal

Köken: Belirsiz

Halk söylenişiyle Türkçe “mandal” olabilir

Slavca karşılığı bulunmamış

Anlam: Yerel ağız farklılığı yüksek ihtimal.

Menko

Köken: Slavca ad eki “-ko” (örn. Ivanko, Stanko)

Anlam: Erkek adı kökenli lakap.

Zahirece

Köken: Türkçe “zahire” + Slavca küçültme eki “-çe”

Anlam: Tarım/ürün ticaretiyle uğraşan aile.

Serhoşçe

Köken: Türkçe “sarhoş” + Slavca küçültme eki “-çe”

Anlam: Alkol kullanan veya mizahi lakap verilen aile.

---

📌 Özet:

Tam Slavca: Belo, Rude, Lişo, Mançe, Jore, Menko

Türkçe + Slav ekli: Zahirece, Serhoşçe

Tartışmalı / Söyleyiş farkı: Sülçe, Mondal

Türkçe / Osmanlı kökenli lakaplar: Köse (sakalsız), Pehlivan (güreşçi), Dülger (marangoz), Yazıcı (katip), Hafız (Kur’an’ı ezberleyen), Hoca (öğretici), Ağa (ileri gelen), Çavuş (asker rütbesi), Molla (din adamı), Kara (siyah saçlı), Tuzcu (tuz ticareti yapan), Çerneşli (Çerneş köyünden gelen).

Slavca kökenli lakaplar: Belo (beyaz), Rude (kızıl saçlı), Lişo (yüz), Mançe/Yamçe (erkek adı), Jore (George kökenli), Menko (-ko ekli isim), Çarçula (düğün-şenlik oyunu).

Türkçe + Slavca ekli lakaplar: Zahirece (zahire + -çe), Serhoşçe (sarhoş + -çe), Abdalçe (abdal + -çe).

Belirsiz olanlar: Sülçe (Süleyman adı ya da Slavca -çe eki), Mondal (mandal söylenişi olabilir).

Diğer kökenler: Toska (Arnavut), Nemçe (Avusturyalı/Alman), Arap (koyu tenli), Zenci (siyahi), Köle (köle geçmişi).

👉 Sonuç olarak Gostolob köyü, çoğunluğu Türk-Müslüman olan; Slav, Arnavut ve farklı kökenlerden ailelerin de bulunduğu çok kültürlü bir yerleşimdir.

Selanik Sancağı Karacaova bölgesi Evladı Fatihan köyü Gustulüp

Karye-i Gostolob:

Gostolob Köyü

 * an-zeamet-i müşarun-ileyh İbrahim tabi-i Yenice-i Vardar:

 Bu köy, Yenice-i Vardar'a bağlı ve İbrahim adında bir zeamet sahibinin mülküdür.

 * Çiftlik-i Hasan, merd-i timar, haliya der-yed-i Memiveled-i O: Hasan adında bir timarlı sipahiye ait olan çiftlik, Memi'nin oğlunun elindedir.

 * Çiftlik-i Hamza, haliya der-yed-i Hüseyin veled-i O, Ç: Hamza adında bir kişiye ait olan çiftlik, onun oğlu Hüseyin'in elindedir. Bu çiftlik tam bir çiftliktir (Ç harfiyle ifade edilmiştir).

 * Çiftlik-i Hacı Cafer, nim: Hacı Cafer'e ait olan çiftlik yarım bir çiftliktir (nim).

 * Mahmud(veled-i) İlyas, nim: İlyas'ın oğlu Mahmud'a ait olan çiftlik yarım bir çiftliktir.

 * Mahmud(veled-i) Hasan, nim: Hasan'ın oğlu Mahmud'a ait olan çiftlik yarım bir çiftliktir.

Bu Osmanlıca belge, bir köyün (Gostolob, Gustulüp ) ve ona bağlı çeşitli çiftliklerin mülkiyet ve işletme durumunu açıklamaktadır. Belgedeki terimler, o dönemdeki toprak düzenine ve idari birimlere dair önemli bilgiler vermektedir.

 * Toprak Düzeni: Belge, Osmanlı toprak düzeninde sıkça görülen timar sistemi ve çeşitli büyüklükteki çiftliklere dair örnekler vermektedir. Timar, sipahilerin devlet hizmet karşılığında kullandığı toprak parçası iken, çiftlikler ise daha küçük ve genellikle çiftçiye ait olan tarım arazileridir.

 * Mülkiyet ve İşletme: Belgede bahsedilen kişilerin mülkiyet hakları ve tarım arazilerinin büyüklükleri belirtilmektedir. "Haliya deryed" ifadesi, geniş bir tarım arazisine sahip olmayı ifade eder.

 * İdari Bağlılık: Gostolob köyünün Yenice-i Vardar'a bağlı olduğu belirtilmektedir. Bu da bölgedeki idari yapılanma hakkında bilgi vermektedir.

Sonuç:

Bu Osmanlıca belge, basit gibi görünse de, Osmanlı toprak sistemi, mülkiyet ilişkileri ve idari yapılanma hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Belgedeki terimler ve kavramlar, o dönemdeki kırsal hayatı ve ekonomik durumu anlamak için anahtar niteliğindedir.

Ek Bilgiler:

 * Çeviri Notları: Belgede geçen bazı terimler, günümüz Türkçesinde tam karşılığı olmayan veya anlamı değişen terimlerdir. Bu nedenle çeviride bazı açıklamalar yapılmıştır.

1683 yılında Selanik Sancağı, Karacaova bölgesindeki Gostolob köyünün Müslüman Türk nüfusuna ait 23 hanenin listesi:

 * Çiftlikler: Hasan Bey Çiftliği, Mehmed Ahmed bin Mustafa Çiftliği, Mehmed bin İbrahim Çiftliği, İsmail bin Mehmed Çiftliği, Ali bin Veli Çiftliği, Veli bin Cafer, İsmail Çiftliği, Sefer Çiftliği, Mustafa bin Kethuda Çiftliği, Mehmed ve Mehmed bin Kasım Çiftliği, Abdulkerimveledan-Durak ı Ali Çiftliği, Abdulbaki bin Hamza Çiftliği, Ali bin İbrahim Çiftliği, İbrahim bin Cafer Musli bin Veli Çiftliği, Ebubekir bin Ali Çiftliği.

 * Haneler: Osman (bin) İbrahim, Sinan (bin) Abdullah, Mehmed (bin) İbrahim, Mehmed (bin) Abdullah, Kuntay (bin), Mehmed (bin), Veli (bin), Sefer, Mustafa (bin) Hüseyin, Ahmed (bin), Abdulbaki (bin) Hamza, Ali (bin) İbrahim

Selanik Sancağı, Karacaova Bölgesi: 1583 ve 1683 Yılları Nüfus ve Toprak Yapısı Analizi

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Selanik Sancağı'na bağlı Karacaova bölgesindeki Gostolob köyü ve çevresindeki Müslüman Türk nüfusunun 1583 ve 1683 yıllarındaki durumunu, sunulan Osmanlıca belgeler üzerinden analiz etmeyi amaçlamaktadır. Belgelerde yer alan toprak mülkiyeti, idari yapı ve sosyal ilişkiler gibi unsurlar, bölgenin demografik ve ekonomik yapısı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.

1583 Belgesi Analizi

1583 tarihli belgede, Gostolob köyü ve çevresindeki çiftliklerin mülkiyeti ve işletme durumu detaylı bir şekilde açıklanmaktadır. Belgede geçen "timar" sistemi, Osmanlı toprak düzeninde önemli bir yer tutan ve sipahilerin devlet hizmet karşılığında kullandığı toprak parçalarını ifade etmektedir. "Haliya deryed" ifadesi ise geniş tarım arazilerine sahip olmayı belirtmektedir.

Bu belge, bölgedeki toprak mülkiyetinin oldukça dağılmış olduğunu ve hem büyük toprak sahiplerinin hem de küçük çiftlik sahiplerinin varlığını göstermektedir. Ayrıca, köyün Yenice-i Vardar'a bağlı olması, bölgenin idari yapısı hakkında da bilgi vermektedir.

1683 Belgesi Analizi

1683 tarihli belgede ise Gostolob köyündeki Müslüman Türk nüfusuna ait hane ve çiftliklerin listesi sunulmaktadır. Bu belge, önceki belgeye göre daha detaylı bir nüfus bilgisi vermektedir. Ancak, toprak mülkiyeti ve idari yapı hakkındaki bilgiler daha sınırlıdır.

Karşılaştırmalı Analiz

İki belgeyi karşılaştırdığımızda, 100 yıllık süreçte bölgedeki nüfus ve toprak yapısında bazı değişimler olduğu görülmektedir. 1683 belgesinde daha fazla hane ve çiftlik adı geçmesi, nüfusun arttığını düşündürmektedir. Ancak, bu artışın nedenleri ve bölgedeki ekonomik ve sosyal koşullara etkileri hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Sonuç

Sunulan Osmanlıca belgeler, Selanik Sancağı'na bağlı Karacaova bölgesindeki Gostolob köyü ve çevresindeki Müslüman Türk nüfusunun 16. ve 17. yüzyıllardaki yaşam koşulları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Belgelerde yer alan toprak mülkiyeti, idari yapı ve sosyal ilişkiler gibi unsurlar, bölgenin demografik ve ekonomik yapısı hakkında önemli ipuçları vermektedir.

Hüsnü Yazıcı 

Bağımsız Araştırmacı-Yazar 

---

Konyar: Bizans’tan Osmanlı’ya Uzanan Bir Türk Yerleşim Unsuru

---

Konyar: Bizans’tan Osmanlı’ya Uzanan Bir Türk Yerleşim Unsuru

Konyarlar, adlarını geldikleri Konya ve çevresinden alan, Balkanlar’a göç etmiş bir Türk topluluğudur. “Konya” burada yalnızca şehir merkezini değil, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Karaman Eyaleti’nin merkez bölgesini kapsar. Bu alan, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde ve kısmen Kayseri ile Bozkır, Beyşehir, Ereğli gibi çevre yerleşimleri içine alır.

Tarihî kaynaklar, bu topluluğun Osmanlı öncesi Bizans döneminde Balkanlar’a davet edildiğini ve Osmanlı döneminde ise takviye göçlerle pekiştirildiğini göstermektedir.

---

Bizans Dönemi Yerleşimi (XII. yüzyıl)

Franchet d’Espérey, Les Musulmans en Thessalie adlı çalışmasında, konyarların XII. yüzyılda Bizans imparatorları tarafından Bulgar tehlikesine karşı Anadolu’dan getirildiğini bildirir:

“...Konya’dan gelen bir Türk halkı olup, XII. asırda Bizans imparatorları tarafından Bulgarlar’a karşı çağırıldılar.”
(Franchet d’Espérey, RMM, t. XIII, Paris, 1911, s. 87)

Bu bilgiler, Bizans’ın sınır savunma stratejisinin bir parçası olarak Anadolu’dan Türk unsurları Balkanlar’a yerleştirdiğini göstermektedir.

---

Osmanlı Dönemi Yerleşimi (XV.–XVI. yüzyıl)

Osmanlı fethinden sonra Anadolu’dan Balkanlar’a yönelik iskân politikaları çerçevesinde konyarlar yeniden önem kazanmıştır.
Tuma, Anton Tuma, Die Türken in Makedonien adlı eserinde konyarların XVI. yüzyıl başlarında Moglena bölgesine göç ettiklerini belirtir:

“Konyarlar XVI. asrın başında Moglena’ya hicret ettiler; Fatihanlar ise çok daha uzun zamandan beri burada bulunuyorlardı.”
(Tuma, s. 219)

Cvijić de konyarları yörüklerden tamamen ayırır ve onların Anadolu’nun Konya civarından geldiğini kesinleştirir:

“Konyarlar, yörüklerden tamamen ayrıdır; Konya civarından geldikleri kesindir.”
(Cvijić, La Péninsule Balkanique, s. 156)

---

Sonuç

Konyarlar yalnızca Osmanlı dönemi göçmeni değildir. Kökenleri, Bizans döneminin sınır savunma amaçlı iskânlarına dayanır. Ancak Osmanlı fethiyle birlikte bu topluluk yeniden takviye edilmiş, yerleşimleri kalıcı hâle getirilmiş ve bölgedeki Türk varlığının önemli unsurlarından biri olmuştur.
“Konya” kökenli tanımı ise dar anlamda şehir merkezini değil, Konya ve çevresindeki geniş Karaman bölgesini kapsar. Bu durum, Balkanlar’daki Türk yerleşim tarihinin tek bir döneme indirgenemeyeceğini; Bizans’tan Osmanlı’ya uzanan bir süreklilik olduğunu göstermektedir.

---

Bizans ve Osmanlı Dönemlerinde Türk Yerleşim Unsurları: Peçenek, Uz, Kuman ve Konyar

---

Bizans ve Osmanlı Dönemlerinde Türk Yerleşim Unsurları: Peçenek, Uz, Kuman ve Konyar

Balkanlardaki Türk yerleşim tarihi, tek bir göç dalgası ile açıklanamayacak kadar çok katmanlıdır. XI. yüzyıldan Osmanlı fethine kadar farklı köken, dönem ve amaçlara sahip çeşitli Türk toplulukları Bizans topraklarına yerleşmiştir. Bunlar arasında Peçenek, Uz, Kuman ve Konyar toplulukları farklı zamanlarda ve farklı siyasi koşullar altında bölgeye gelmişlerdir.

---

1. Peçenekler

• Dönem: XI. yüzyıl başı
• Köken: Karadeniz’in kuzeyi (Bugünkü Ukrayna bozkırları)
• Geliş Nedeni: Bizans sınırlarına baskı yapan Peçenekler, Bizans ile yaptıkları anlaşmalar sonucunda sınır bölgelerine yerleştirildi.
• Kaynak: A. N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul 1937, s. 152.

“Peçenekler, Karadeniz’in kuzeyinden Bizans hudutlarına indiler; bir kısmı Bizans’a sığındı ve sınır muhafazası için yerleştirildi.”

---

2. Uzlar (Oğuzlar)

• Dönem: XI. yüzyıl ortası
• Köken: Hazar Denizi batısı – Tuna boyları
• Geliş Nedeni: Bozkır baskınlarından kaçan Uz boyları Bizans’a sığınmış, Trakya ve Makedonya’da sınır savunmasında kullanılmıştır.
• Kaynak: V. Gjuzelev, The Pechenegs, Uzes and Cumans in the Balkans, Sofia 1984, s. 97.

“Uzlar, XI. yüzyılda Tuna boylarından Bizans topraklarına geçerek Trakya’ya yerleştirildi.”

---

3. Kumanlar (Kıpçaklar)

• Dönem: XI.–XII. yüzyıllar
• Köken: Karadeniz’in kuzey bozkırları
• Geliş Nedeni: Bizans, Bulgar ve Sırp tehlikesine karşı Kumanları paralı asker ve sınır muhafızı olarak kullandı.
• Kaynak: D. Korobeinikov, Byzantium and the Nomads in the Twelfth Century, Oxford 2018, s. 213.

“Kuman grupları, XI.–XII. yüzyıllarda Bizans hizmetinde sınır bölgelerine yerleştirildi.”

---

4. Konyarlar

• Dönem: XII. yüzyıl (Bizans) – XV.–XVI. yüzyıl (Osmanlı takviyesi)
• Köken: Anadolu’nun Konya ve çevresini kapsayan Karaman bölgesi (Konya, Karaman, Aksaray, Niğde, Beyşehir, Ereğli vb.)
• Bizans Dönemi: Franchet d’Espérey’e göre konyarlar XII. yüzyılda Bizans imparatorları tarafından Bulgar tehlikesine karşı Anadolu’dan getirildi:

“...Konya’dan gelen bir Türk halkı olup, XII. asırda Bizans imparatorları tarafından Bulgarlar’a karşı çağırıldılar.”
(Franchet d’Espérey, Les Musulmans en Thessalie, RMM, t. XIII, Paris 1911, s. 87)

• Osmanlı Dönemi: Tuma’ya göre konyarlar XVI. yüzyıl başlarında Moglena’ya göç etmiş, fatihanlar ise çok daha eski tarihlerden beri bölgede bulunmaktaydı:

“Konyarlar XVI. asrın başında Moglena’ya hicret ettiler; Fatihanlar ise uzun zamandan beri burada bulunuyorlardı.”
(Anton Tuma, Die Türken in Makedonien, s. 219)

Cvijić de konyarların yörüklerden farklı olduğunu ve Anadolu’nun Konya civarından geldiklerini kesin olarak belirtir:

“Konyarlar, yörüklerden tamamen ayrıdır; Konya civarından geldikleri kesindir.”
(Jovan Cvijić, La Péninsule Balkanique, s. 156)

---

Sonuç

Peçenek, Uz ve Kuman toplulukları XI.–XII. yüzyıllarda Kuzey bozkır kökenli olarak Bizans’a gelmişlerdir. Konyarlar ise XII. yüzyılda Anadolu’dan Bizans davetiyle Balkanlara taşınmış, Osmanlı döneminde de yeniden takviye edilmiştir. Bu durum, konyarların kökeninin yalnızca Osmanlı iskânına dayandırılamayacağını; Bizans’tan Osmanlı’ya uzanan bir yerleşim sürekliliğine sahip olduklarını ortaya koymaktadır.

---

Karacaova: Tarih, Kimlik ve Bellek – Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Dönemi Türk ve Müslüman İskânı

 

Karacaova: Tarih, Kimlik ve Bellek – Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Dönemi Türk ve Müslüman İskânı
Hüsnü Yazıcı
E-posta: husnuyazici64@gmail.com
Özet
Karacaova (Moglena), günümüz Yunanistan’ında Vodina (Edessa) ile Gevgeli arasında yer alan stratejik ve verimli bir ovadır. Bu çalışma, Karacaova bölgesinin Osmanlı öncesinden başlayarak Osmanlı döneminde Türk ve Müslüman iskânını incelemektedir. Bölge, Bizans döneminden itibaren Peçenek ve Kuman boylarının yerleşimine sahne olmuş, Osmanlı fethiyle birlikte Evlad-ı Fatihan politikası çerçevesinde Anadolu’dan ve Rumeli içlerinden getirilen Müslüman-Türk gruplarla yeniden iskân edilmiştir. Arşiv belgeleri, kronikler ve sözlü tarih verileri ışığında Karacaova’nın askerî, sosyal ve kültürel açıdan Türkleşme ve İslamlaşma süreci ortaya konmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Karacaova, Moglena, Türk ve Müslüman İskânı, Evlad-ı Fatihan, Osmanlı İskân Politikası.
Abstract
Karacaova (Moglena) is a strategically located and fertile plain between Vodina (Edessa) and Gevgeli in present-day Greece. This study examines the settlement of Turks and Muslims in the Karacaova region from the pre-Ottoman period through the Ottoman era. From the Byzantine period onwards, the area saw the settlement of Pecheneg and Cuman tribes, and following the Ottoman conquest, it was resettled under the Evlad-ı Fatihan policy with Muslim-Turkish groups brought from Anatolia and other parts of Rumelia. Based on archival records, chronicles, and oral history, this paper reveals the military, social, and cultural processes of Turkification and Islamization in Karacaova.
Keywords: Karacaova, Moglena, Turkish and Muslim Settlement, Evlad-ı Fatihan, Ottoman Settlement Policy.
Giriş
Bu çalışma, Karacaova bölgesinde Osmanlı öncesi ve Osmanlı dönemi boyunca gerçekleşen Türk ve Müslüman iskânını incelemektedir. Amaç, bölgedeki demografik ve kültürel yapının oluşum sürecini ortaya koymak; özellikle Osmanlı iskân politikaları çerçevesinde Karacaova’nın nasıl Türkleştirildiğini ve İslamlaştırıldığını belgelerle desteklemektir.
1. Bizans Dönemi ve Erken Türk Varlığı (11–12. Yüzyıl)
Karacaova (Moglena), 11. yüzyıldan itibaren Bizans kroniklerinde Peçenek ve Kuman boylarının yerleşim alanı olarak geçmektedir¹. Anna Komnene² ve Zonaras³, Moglena bölgesinde bu Türk topluluklarının varlığını açıkça kaydeder. Akdes Nimet Kurat⁴, Osmanlılar XIV. yüzyılda bölgeye geldiğinde bu toplulukların hâlâ Türk kimliğini koruduğunu belirtir.
2. Moglena ve Lavra Belgesi (1184)
İmparator Andronikos I Komnenos’un 1184 tarihli prostaxis belgesi⁵, Kumanların Büyük Lavra Manastırı’na ait yaylaklarda hayvanlarını otlattığını ve vergi ödediğini kaydeder. Bu durum, Kumanların Bizans’a tabi, yerleşik ve kayıtlı bir topluluk olduğunu gösterir.
3. Osmanlı Fethi ve Evlad-ı Fatihan İskânı (14. Yüzyıl Sonu)
Osmanlı fethi sonrası Karacaova, Evlad-ı Fatihan iskân politikası çerçevesinde Türk ve Müslüman unsurlarla yeniden düzenlendi⁶. Evrenos Bey komutasındaki fetih ordusu, bölgeye Anadolu’dan Türkmen gruplar ve Rumeli içlerinden Müslüman nüfus yerleştirdi. Böylece bölgenin askerî güvenliği sağlanırken tarımsal üretim artırıldı.
4. Osmanlı Dönemi Karacaova İskânı (15.–19. Yüzyıl)
Osmanlı idaresinde Karacaova, stratejik konumu gereği yoğun Türk ve Müslüman iskânına sahne olmuştur.
• Anadolu’dan gelen Konyar Türkmenleri: 16. ve 17. yüzyıllarda özellikle Konya, Karaman ve çevresinden getirilen Konyar boyları bölgeye yerleştirilmiştir. Anton Tuma, Die Türken in Europa adlı eserinde Karacaova ve çevresine Konyar Türklerinin yerleştirildiğini açıkça belirtir. Bu yerleşim ayrıca Tayyip Gökbilgin tarafından da belgelenmiştir.
• Rumeli akıncı beylerinin soyundan gelen Evlad-ı Fatihan aileleri: Osmanlı’nın fetih döneminde Rumeli’ye geçen akıncı beylerinin nesilleri Karacaova’da kalıcı köyler kurmuştur.
• Balkan içlerinden gelen Müslüman topluluklar: Osmanlı’nın Rumeli’deki diğer bölgelerinden güvenilir Müslüman nüfus Karacaova’ya getirilerek köyler yeniden canlandırılmıştır.
1720 tarihli Müdevver Defteri’ne göre Karacaova’daki 18 köyün 14’ü Evlad-ı Fatihan köyüdür (Levent Kayapınar, “Selanik Vilayeti ve Evlâd-ı Fâtihân”).
1831 tarihli Osmanlı nüfus sayımı ise bölgedeki köylerin tamamında askerî görevli veya tarım yapan Müslüman-Türk nüfusun bulunduğunu ortaya koymaktadır (Hüsnü Yazıcı, Karacaova/Karacaabad 1831 Yılı Nüfus Defteri).
5. Askerî Katkılar
Karacaova, Osmanlı ordusuna düzenli olarak asker sağlamıştır:
• 1802’de Mısır Seferi için 500 asker (C..AS.. 942–40871)¹⁶
• Balkan Savaşları öncesinde 250 piyade asker talebi
6. Vodina Camii
Fatih Sultan Mehmed Han tarafından yaptırılan Vodina Camii, Osmanlı arşiv belgelerinde H.EUM.3.Şb 27/66 numara ile kayıtlıdır¹⁷. Cami, yalnızca dini bir yapı değil, Karacaova’daki Türk ve Müslüman kimliğin simgesi olarak da önem taşımaktadır. Osmanlı döneminde vakıf gelirleriyle desteklenmiş, padişahın vakfiyesinde yer almıştır. 1919’da Yunan güçleri tarafından tahrip edilmiştir.
7. Eğitim ve İslami Kurumlar
Osmanlı döneminde Karacaova’da camiler, medreseler ve ibtidai mektepler açılmış; dini ve kültürel hayat Müslüman-Türk kimliği üzerine inşa edilmiştir.
Özellikle Notya köyünde 27 Temmuz 1893 tarihli H.13-01-1311 numaralı belgeye göre padişahın desteğiyle bir ibtidai mektep açılmış, hem maddi yardım yapılmış hem de mektebe padişahın adı verilmiştir.
20 Kasım 1892 tarihli H.EUM.5. numaralı belge ise Notya köyü ileri gelenlerinden Büyük Mustafa Bey ve Küçük Mustafa Bey’e Mecidiye Nişanı verildiğini kaydeder.
8. Öğretmen Tayinleri
• 3 Aralık 1913 (MF.MKT.): Fuştanlı öğretmen Ali Rıza Efendi, Ankara’ya tayin edildi.
• Gabrişte köyü muallimi Yusuf Ziyaeddin Efendi, Adana Karaisalı Rüştiyesi’ne atandı.
• Gastelop köyü halkı, Mahmud oğlu Hüseyin Efendi’nin tekrar muallim olarak atanmasını talep etti.
9. Sözlü Kaynaklar
• Süleyman Ilgaz (1900, Gustulup): “Gustulup Türk köyüdür. Cami, medrese, değirmen vardı. Hasan, Mehmet, Muhammed Hocalar bize Kur’an öğretti. Zengindik.” – İskender Özsoy, İki Vatan Yorgunları: Mübadele Acısını Yaşayanlar, s. …
• Ali Solmaz (1898, Kapiyani): “Bin hanelik köyümüz Türk köyüydü. 40–50 hane Hristiyan vardı. Rum, Bulgar ve Roman’dılar. Bize ‘ağa’ derlerdi. İşçi olarak çalışırlardı.” – İskender Özsoy, İki Vatan Yorgunları: Mübadele Acısını Yaşayanlar, s. …
• Abdullah Arıç (1894, Fuştan): “Fuştan Türk köyü yaklaşık 500 haneydi. Nahiye müdürümüz, Atatürk’ün eniştesi Ohrili Faik Bey’di. Yunan çeteleri köyleri yaktı. Biz bu olayları tepelerden seyrettik.” – Tercüman Gazetesi röportajı
10. Lozan Mübadele Süreci (1923–1924)
30 Ocak 1923 Lozan Antlaşması Mübadele Protokolü²⁸ ile Karacaova’daki Türk ve Müslüman nüfus mübadele kapsamında Anadolu’ya göç etti.
Sonuç
Karacaova bölgesi, hem Osmanlı öncesinde hem de Osmanlı döneminde yoğun bir Türk ve Müslüman iskânına sahne olmuştur. Osmanlı iskân politikaları sayesinde bölge hem stratejik hem de kültürel açıdan Osmanlı Rumelisi’nin güçlü bir Türk-Müslüman yerleşim alanı hâline gelmiştir. Bu miras, Lozan Mübadele Protokolü ile Türkiye’ye taşınmıştır.
Kaynakça
• Anna Komnene. Alexiad. Çev. E.R.A. Sewter. London: Penguin, 2003.
• Zonaras, Ioannes. Epitome Historiarum. Bonn: Weber, 1897.
• Akdes Nimet Kurat. Peçenek Tarihi. Ankara: TTK, 1937.
• Halil İnalcık. Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Kronik, 2016.
• Gökbilgin, Tayyib. Rumeli’de Yörükler ve Evlad-ı Fatihan. İstanbul: İÜEF, 1957.
• Tuma, Anton. Die Türken in Europa.
• Kayapınar, Levent. “Selanik Vilayeti ve Evlâd-ı Fâtihân”, Mübadil Kentler: Yunanistan, Lozan Mübadilleri Yayınları, İstanbul, 2012, s. 48-106.
• Yazıcı, Hüsnü. Karacaova/Karacaabad 1831 Yılı Nüfus Defteri. İstanbul: Yazar Yayınları, 2023.
• Osmanlı Arşiv Belgeleri: C..AS.. 942–40871; H.EUM.3.Şb 27/66; H.EUM.5.; H.13-01-1311; MF.MKT.
• Lozan Mübadele Protokolü, 1923.
• Özsoy, İskender. İki Vatan Yorgunları: Mübadele Acısını Yaşayanlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
• Tercüman Gazetesi, Abdullah Arıç röportajı.
Yazar Hakkında (Akademik Özgeçmiş)
Hüsnü Yazıcı, 1964 yılında İstanbul, Sarıyer-Bahçeköy’de doğdu. Ticaret hayatına 1980’lerde başladı. Bahçeköy Spor Kulübü Başkanlığı, Sarıyer Spor Kulübü Yönetim Kurulu Üyeliği, iki dönem Belediye Meclis Üyeliği, DYP Belde Başkanlığı, İsmar Marketçiler Derneği Kurucu Üyeliği, Sarıyer Lozan Mübadilleri Derneği Kurucu Üyeliği görevlerinde bulundu.
1923 Lozan Mübadelesi ve Karacaova bölgesi üzerine araştırmalar yaptı; Osmanlı arşiv belgeleri ve sözlü tarih çalışmalarıyla bölge tarihi üzerine eserler verdi.
Yayınlanmış eserleri:
• Dünden Bugüne Sarıyer’in Bahçeköy’ü
• Karacaova ve Göstelup Köyü
• Karacaova/Karacaabad 1831 Yılı Nüfus Defteri
• Selanik Karacaova Bölgesi Mübadelede Köylerinden Gelen Aileler
• Karacaova: Tarih, Kimlik ve Bellek
• Selanik’ten Sarıyer’e
E-posta: husnuyazici64@gmail.com

Sarıyer Belediye Başkanları – 1880’den Günümüze

 🏛 Sarıyer Belediye Başkanları – 1880’den Günümüze

Dönem Başkan Parti / Görev Statüsü Öne Çıkan Hizmetler Kaynak

1880’ler–1890’lar Hüseyin Efendi Osmanlı Belediye Reisi Balıkçı limanı düzenleme, sahil yolu onarımı BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İstanbul Belediyesi Salnameleri

1890’lar–1908 Mehmet Ali Efendi Osmanlı Belediye Reisi İskelelerin onarımı, balıkçılık vergilerinin düzenlenmesi BOA, Salname-i Vilayet-i Dersaadet

1908–1914 Rıza Bey Osmanlı Belediye Reisi Köy yollarının taş döşemesi, imar düzenlemeleri İkdam Gazetesi Arşivi

1914–1918 Mehmet Emin Efendi Osmanlı Belediye Reisi I. Dünya Savaşı yıllarında gıda tedarik çalışmaları BOA, Takvim-i Vekayi

1918–1923 Şakir Bey Osmanlı/Cumhuriyet Geçiş Dönemi Mütareke döneminde belediye hizmetlerini sürdürme Vakit Gazetesi Arşivi

1923–1926 İsmail Hakkı Bey CHP Cumhuriyet’in ilk belediye başkanı, belediye teşkilatının yeniden düzenlenmesi TBMM Arşivi, Resmi Gazete

1926–1930 Hakkı Akyüz CHP İlk imar planlarının hazırlanması, sahil yolu genişletme Cumhuriyet Gazetesi Arşivi

1930–1934 Ahmet Muhtar Bey CHP Belde statüsünün genişlemesi, mahalle sayısının artması İstanbul Belediyesi Yıllıkları

1934–1938 Emin Ali Bey CHP İlk toplu taşıma (otobüs hattı) denemeleri Akşam Gazetesi Arşivi

1938–1942 Halil Ethem Bey CHP II. Dünya Savaşı başlarında gıda ve yakacak temini TBMM Tutanakları

1942–1946 Hüsnü Bey CHP Balıkçı kooperatifleri kurulması, iskele yenilemeleri Yeni Sabah Arşivi

1946–1950 Mehmet Hilmi Ergen CHP → DP Demokrat Parti öncesi son CHP’li başkan; yol ve park düzenlemeleri Ulus Gazetesi Arşivi

1950–1954 Süreyya İlmen DP Sahil düzenlemeleri, altyapı yatırımları TBMM Arşivi, yerel basın

1954–1960 Mehmet Hilmi Ergen DP Yol çalışmaları, dere ıslah projeleri Hürriyet Arşivi

1963–1973 Münir Özkul (isim benzerliği; oyuncu değil) CHP Sahil düzenlemesi, balıkçılık destekleri Sarıyer Belediyesi Arşivi

1973–1977 Abdülkadir Arslanoğlu CHP Kentsel gelişim planları İstanbul İl Yıllıkları

1977–1980 Necmettin Keskin CHP Gecekondu önleme bölgeleri planlaması Milliyet Arşivi

1980–1984 Atanmış başkanlar (Askeri yönetim) — İdari geçiş dönemi 12 Eylül Sonrası İçişleri Bakanlığı Atama Kayıtları

1984–1989 Ali Sandıkçı ANAP Büyük imar hamlesi, altyapı modernizasyonu Tercüman Gazetesi

1989–1994 Mehmet İhsan Yalçın SHP Sosyal projeler, kültür-sanat çalışmaları Sarıyer Belediyesi Faaliyet Raporları

1994–1999 Yusuf Tülün RP Altyapı yatırımları, ulaşım projeleri Zaman Gazetesi Arşivi

1999–2004 Mahmut Sedat Özsoy DSP Park ve yeşil alan projeleri Sabah Arşivi

2004–2009 Yusuf Tülün AKP Kentsel dönüşüm çalışmaları Yeni Şafak Arşivi

2009–2024 Şükrü Genç CHP 15 yıl kesintisiz başkanlık; sosyal belediyecilik, kültürel miras projeleri Sarıyer Belediyesi Faaliyet Raporları

2024–günümüz Mustafa Oktay Aksu CHP Katılımcı belediyecilik, sosyal destek projeleri Sarıyer Belediyesi Güncel Bülteni

Karacaova: Tarih, Kimlik ve Bellek Hüsnü Yazıcı

 

Karacaova: Tarih, Kimlik ve Bellek

Hüsnü Yazıcı

1. Bizans Dönemi ve Erken Türk Varlığı (11–12. Yüzyıl)

Karacaova (Moglena), bugünkü Yunanistan’ın Vodina (Edessa) ile Gevgeli arasındaki verimli ovanın adıdır. Bizans kaynaklarında, 11. yüzyıldan itibaren Peçenek ve Kuman boylarının Moglena bölgesine yerleştirildiği kayıtlıdır¹. Anna Komnene² ve Zonaras³, bu yerleşimleri ayrıntılı olarak aktarır. Akdes Nimet Kurat’a göre Osmanlılar XIV. yüzyılın sonlarında bölgeye geldiklerinde bu Türk toplulukları hâlâ kimliklerini muhafaza etmekteydi⁴.

2. Moglena ve Lavra Belgesi (1184)

İmparator Andronikos I Komnenos’un 1184 tarihli prostaxis belgesinde Kumanların, Büyük Lavra Manastırı’na ait yaylalarda hayvanlarını otlattığı ve vergilerini ödemediği kayıtlıdır⁵. Bu belge, Kumanların Bizans otoritesine tabi, yerleşik ve vergilendirilmiş bir topluluk olduğunu gösterir.

3. Osmanlı Fethi ve Evrenos Bey (14. Yüzyıl Sonu)

Osmanlı fethinden sonra Karacaova, Evlad-ı Fatihan iskân politikası çerçevesinde yeniden yapılandırıldı⁶. Evrenos Bey, Rumeli’deki ilk fetih komutanlarından olup Karacaova’nın askerî ve tarımsal organizasyonunu yaptı. Mezarı Yenice-i Vardar’dadır.

4. Osmanlı Dönemi Karacaova İskânı (15.–19. Yüzyıl)

Fetih sonrası Karacaova, Osmanlı’nın stratejik iskân politikalarının uygulandığı önemli bir Rumeli bölgesiydi. Bu çerçevede⁷:

**Anadolu’dan getirilen Türkmen grupları (Konyar, Yörük)**⁸

Rumeli akıncı beylerinin soyundan gelen Evlad-ı Fatihan aileleri⁹

Arnavut, Boşnak, Tatar, Kıpti, Mısırlı gibi farklı Müslüman topluluklar¹⁰

Göçebe veya yarı göçebe unsurlar

İskânın temel amaçları:

Askerî güvenlik — Balkanlar’daki Osmanlı hâkimiyetini korumak için sınır hattına sadık Müslüman nüfus yerleştirilmesi.

Ekonomik üretim — Verimli topraklarda tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi.

Sosyal ve idari düzen — Osmanlı tımar sistemiyle köylerin yeniden organize edilmesi.

Karacaova,da,İskân iki şekilde uygulandı¹¹:

Mevcut Hristiyan köylerine ek yerleştirme (karma köyler)

Boşalmış köylerin yeniden canlandırılması (Anadolu’dan ve Rumeli içlerinden Müslüman nüfus)

1720 tarihli Müdevver Defteri, Karacaova’daki 18 köyün 14’ünün Evlad-ı Fatihan köyü olduğunu belgelemektedir¹².

 1831 Nüfus Defteri de köylerin askerî ve tarımsal amaçlı yerleşik Müslüman nüfusa sahip olduğunu göstermektedir¹³.

5. Karlofça Antlaşması (1699)

1699 Karlofça Antlaşması, Osmanlı’nın Balkanlar’daki hâkimiyetini zayıflatan dönüm noktası oldu¹⁴. Karacaova stratejik öneminden dolayı Osmanlı kontrolünde kaldı; ancak bölge Hristiyan çetelerin tehdidi altına girdi.

6. Berlin Antlaşması (1878)

93 Harbi’nin ardından imzalanan Ayastefanos Antlaşması ile Karacaova Bulgaristan’a bırakıldı; ancak Berlin Antlaşması ile tekrar Osmanlı toprağı oldu¹⁵.

7. Askerî Katkılar

9 Mayıs 1802 (C..AS.. 942–40871): Karacaabad livasından Mısır Seferi için 500 asker yazıldı¹⁶.

Balkan Savaşları öncesinde Karacaabad’dan 250 piyade asker çıkarılması için emir gönderildi.

8. Vodina Camii – Fatih Sultan Mehmed’in Eseri

Fatih Sultan Mehmed Han’ın bizzat yaptırdığı Vodina Camii, Osmanlı hâkimiyetinin, vakıf sisteminin ve İslam kültürünün bölgede en güçlü sembolüydü¹⁷. 1919 yılında, Yunan unsurlar tarafından saldırıya uğrayarak tahrip edildi.

9. Eğitim ve Okullar

20 Kasım 1892 (H.EUM.5.): Notya köyü ileri gelenlerinden Büyük Mustafa Bey ve Küçük Mustafa Bey’e Mecidiye Nişanı verildi¹⁸.

27 Temmuz 1893 (H.13-01-1311): Notya köyünde halkın bağışları ve padişah desteği ile ibtidai mektep açıldı¹⁹.

10. Öğretmen Tayinleri

3 Aralık 1913 (MF.MKT.): Fuştanlı öğretmen Ali Rıza Efendi Ankara’ya tayin edildi²⁰.

Gabrişte köyü muallimi Yusuf Ziyaeddin Efendi Adana Karaisalı Rüştiyesi’ne atandı²¹.

Gastelop köyü halkı, Mahmud oğlu Hüseyin Efendi’nin tekrar muallim olarak atanmasını talep etti²².

11. Enver Paşa Karacaova’da (1908)

II. Meşrutiyet öncesinde Enver Bey, Karacaova’da İttihat ve Terakki adına görevlendirildi²³.

12. Sözlü Kaynaklar

Süleyman Ilgaz (1900, Gustulup): “Gustulup Türk köyüdür. Cami, medrese, değirmen vardı. Hasan, Mehmet, Muhammed Hocalar bize Kur’an öğretti. Zengindik.”²⁴

Ali Solmaz (1898, Kapiyani): “Bin hanelik köyümüz Türk köyüydü. 40–50 hane Hristiyan vardı. Rum, Bulgar ve Roman’dılar. Bize ‘ağa’ derlerdi. İşçi olarak çalışırlardı”²⁵

Abdullah Arıç (1894, Fuştan): “Fuştan Türk köyü yaklaşık 500 haneydi. Nahiye müdürümüz, Atatürk’ün eniştesi Ohrili Faik Bey’di. Yunan çeteleri köyleri yaktı. Biz bu olayları tepelerden seyrettik.”²⁶

13. Karacaova Şehitleri

Ali Ağa Mehmet – Selanik Karacaabad – 1897

Hasan Hüseyin – Selanik Karacaabad – 1916

Mustafa Mehmet Ağa – Selanik Karacaabad – 1906

14. Lozan ve Mübadele (1923–1924)

30 Ocak 1923 Lozan Antlaşması Mübadele Protokolü’ne göre Karacaova  halkı mübadil statüsünde Türkiye’ye göç etti²⁸.

📜 Dipnotlar

 1-4. Bizans kaynakları: Anna Komnene, Zonaras; Akdes Nimet Kurat, Peçenek Tarihi.

 5. CNRS Éditions, Actes de Lavra.

 6-7. Halil İnalcık, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet; Gökbilgin, Rumeli’de Yörükler ve Evlad-ı Fatihan.

 8-10. a.g.e., Osmanlı arşivleri ve Hüsnü Yazıcı saha çalışmaları.

 11. Rumeli İskân Politikaları – Tımar Sistemi belgeleri.

 12. Levent Kayapınar, 1720 Müdevver Defteri.

 13. Hüsnü Yazıcı, 1831 Nüfus Defteri çalışması.

 14-15. Karlofça ve Berlin Antlaşmaları.

 16. Osmanlı Arşivi, C..AS.. 942–40871.

 17. Osmanlı Arşivi, H.EUM.3.Şb 27/66.

 18-19. Osmanlı Arşivi, H.EUM.5., H.13-01-1311.

 20-22. Osmanlı Arşivi, MF.MKT. ve muallim tayin dilekçeleri.

 23. Şevket Süreyya Aydemir, Enver Paşa.

 24-26. İskender Özsoy, Abdullah Arıç röportajı.

 27. Hüsnü Yazıcı arşiv belgelerine dayalı Karacaova şehit listesi.

 28. Lozan Mübadele Protokolü, 1923.

Almopia Piskoposluğu - Kısa tarihçe

 Telif Hakkı ©2025 PELLA NEWS

Darkpony tarafından oluşturuldu
Aridaia
#ETİKETLER
• Ioannis Papalazarou
• Almopia Piskoposu
Almopia Piskoposluğu - Kısa tarihçe

16 Ocak 2025 - 16:18
PellaNews Ekibi

•
Eğitimci-yazar Papalazarou Ioannis tarafından
(Bölüm 1)
Edessa, Pella ve Almopia Kutsal Metropolitliği, Ekim 2024'ten bu yana, sınırları içinde, Metropolitimizin yardımcısı ve Aridaia'da bir ofisi bulunan ikinci bir Piskopos'a sahip olmanın özel sevincini ve onurunu yaşıyor. Bu ayrıcalık, Yunan Kilisesi'nin çok az Metropolitliği'ne nasip oluyor. Bu, Almopia'yı "eski çağlardan beri ve sonsuza dek" bir Piskoposluk ve Piskoposluk merkezi olarak tanıma fırsatı sunuyor.
Mitolojik dev Almopa'nın ülkesi olan Almopia, Antik Çağ'dan beri bu isimle anılmış, halkı ise Almopes olarak adlandırılmıştır.
MS 10. yüzyılın başlarından itibaren Samuel Bulgarları tarafından fethedildikten sonra Almopia, topraklarında sık sık görülen bu doğa olayı nedeniyle, Slavcada sis, pus anlamına gelen magkla kelimesinden türetilen, sisli yer anlamına gelen Mogleni veya Moglena adını almıştır.
11. yüzyıldan beri, coğrafi terim olarak (ta) Moglena, Moglena, Moglaina ve (i) Mogleni, aynı zamanda ilk piskoposu Aziz Hilarion'un bulunduğu yerel aynı adlı piskoposluğun bulunduğu kilise bölgesini de nitelemektedir.
1382-1389 yılları arasında Almopia bölgesi Osmanlılar tarafından fethedildiğinde, Osmanlılar adını Moglena'dan Karadzova'ya değiştirdiler. Yeni ismini haklı çıkaran en olası versiyonlar şunlardır:
a) Türkçe karatza + ova kelimelerinin bileşiminden; karatza = siyah, koyu renkli ve ova = yer, ova, dolayısıyla Karatzova = kara topraklı yer, kara topraklı.
b) Bölgenin ilk Osmanlı komutanı Karaca Abat'ın isminden.
Makedonya'nın kurtuluşundan (1912-13) bu yana Yunan Devleti, Slav veya Türk yer adlarını ilk kez Helenleştirme girişiminde bulunmuş ve Karatzova ilinin adını, bölgenin tarihi yerleşim yeri olan Notia'ya atfen Enotia ili olarak değiştirmiştir.
1927 yılında 304/21-12-1927 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Enotia ilinin adı eski adı olan Almopia ili olarak değiştirildi.
Almopia dini bölgesinin tarihi, hem bölgenin tarihi "bir zamanlar parlak" olan Moglen Piskoposluğu sınırları içindeki konumu, hem de bölgede kurulan ve işletilen kutsal manastırlar ve bunların öne çıkardığı azizler açısından özel bir ilgiye sahiptir.
(Ta) Moglena veya Moglaina veya Moglaina veya (the) Mogleni terimi ilk kez 11. yüzyıl Bizans tarihçilerinin metinlerinde coğrafi-idari içerikle ortaya çıkar ve 14. yüzyıla kadar bugünkü Chrysi yerleşiminin bulunduğu yerle, sonraki yüzyıllarda ise Notia yerleşiminin etrafındaki alanla özdeşleştirilen Bizans kale-kenti etrafındaki coğrafi alanı ifade eder.
Aynı terim, yaklaşık aynı yüzyılda "Moglana Piskoposluğu" olarak da karşımıza çıkmakta olup, eşanlamlı bölgenin dini karakterini göstermektedir.
Bulgar Katili II. Basileios, Bulgar Çarı Samuel'in kesin yenilgisinden (MS 1018) sonra, aynı yıl kurtardığı topraklarda bağımsız Ohri Başpiskoposluğu'nu kurdu. Kurşun damgalı mühürleriyle, Moglaina veya Moglena bölgesinde aynı adı taşıyan bir piskoposluk kuruldu ve bu piskoposluk, Orta ve Batı Makedonya bölgesindeki 30 diğer piskoposlukla birlikte Ohri Başpiskoposluğu'na dahil edildi.
Dokuz yüzyıl boyunca, yani Moglen Piskoposluğu'nun kuruluşundan (1018) itibaren, 1928 yılında Yunanistan Kilisesi'ne katılmasına kadar, unvanında hiçbir değişiklik yapılmamıştır. İmparatorluk kuruluş mührüyle formüle edilen ve sonraki yüzyıllarda "Moglen Piskoposluğu"na dönüşen orijinal "Moglen Piskoposluğu" unvanı, bu dönem boyunca Ohri Başpiskoposluğu veya Ekümenik Patrikhane'nin tüm tüzüklerinde yer almaktadır.
Yukarıdaki gözlemlere dayanarak, Moglaina veya Moglena piskoposluğunun kurucusunun, 11. yüzyılın başlarında (1018) Bulgar katili olan ve meşhur mührü bulunan İmparator II. Basileios olduğu sonucuna varıyoruz.
Ohri Başpiskoposluğu Kuralları'nı takip ederek iki önemli gerçeği görüyoruz: Birincisi, Moglen Piskoposluğu, ilk yüzyıllarda, Ohri Başpiskoposluğu'nun ilk merkezi olan Kastoria Metropolü'ne kısmen bağımlıydı. İkincisi, 1660 yılından kısa bir süre sonra Moglen unvanına "ve Moleschon" ifadesi eklenerek "Moglen ve Moleschon Piskoposluğu" olarak tanımlandı ve bu unvan daha sonraki yıllarda "Moglen ve Katranitsa"ya dönüştürüldü.
"Moleschon" bölgesi, şüphesiz ikinci bir piskoposluğa işaret ediyor ve bu piskoposluğun eklenmesi, Moglena'nın idari sınırlarında bir değişikliğe yol açıyor. "Moleschon" unvanının daha sonra "Katranitsis" olarak değiştirilmesi, Moleschon piskoposluğunun, en önemli yerleşim yerinin Vermion'daki tarihi Katranitsa ve günümüz Eordaia'lı Pyrgoi olduğu günümüz Eordaia eyaletiyle özdeşleştirildiği sonucuna varmamızı sağlıyor.
Görünüşe göre Moglaina piskoposluğu, varlığının ilk yüzyıllarında oldukça geniş bir dini bölgeydi. İmparatorluk kuruluş mühründe sınırları açıkça belirtilmektedir: "Moglaina, Prosako, Morikhovana, Setina, Ostrovona ve Zaodrya'daki Moglaina piskoposu".
Prosakos ve Morichova'nın Almopia'nın kuzeyinde ve Üsküp eyaleti sınırları içinde yer aldığını hesaba katarsak, Setini, Florina'nın doğusunda, merkezi Setina köyü (bugünkü Skopos) olan coğrafi bir alandır, Ostrovos, bugünkü Arnissa'nın bulunduğu alandır ve son olarak Zaodrya için iki versiyon vardır: a) coğrafi terim olan Eordaia'nın paretimolojisidir b) Aziz Nikanoros'un Başkalaşım Manastırı'nın bulunduğu Grevena'daki Zavorda'yı ifade eder, gördüğünüz gibi çok geniş ve büyük bir piskoposluktan bahsediyoruz.
Moglen Piskoposluğu'nun merkezi, en azından bölgenin Osmanlılar tarafından fethine (1382-1389) kadar, surlarının ve kalesinin bazı kısımlarının korunduğu bugünkü Chrysi (Zlatina) köyü olarak kabul edilir. Osmanlıların hakimiyeti ve Almopia ovasının fanatik Müslüman kabileler tarafından iskan edilmesiyle, piskoposluk merkezi, güvenlik nedeniyle, nispeten uzak ve yarı dağlık Notia kasabasına taşınmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk yüzyıllarında, Moglen'in çok az piskoposu hakkında bilgimiz var; bunlar çoğunlukla yabancı kaynaklar aracılığıyla, imparatorluk piskoposluğu için para toplamak amacıyla çoğunlukla Doğu Ortodoks ülkelerindeki kiliselere yaptıkları turlardan geliyor.
Piskoposların isimleri sorunu, 18. yüzyılın ortalarında, piskoposluk ve çevresi sakinlerinin yanı sıra yerel piskopos Ioannou, Ioanikiou veya Alexandrou'nun efsanevi toplu İslam dinine geçişinin 1759'da gerçekleşmesiyle daha da keskinleşti. Bu olay, piskoposluğun daha da gelişmesine eşlik etti. Yerel halk geleneğine göre, din değiştiren piskopos Larissa'da imam oldu ve piskoposluk merkezi Notia'dan Eordaia'daki Katranitsa'ya taşındı.
Bu efsane sözlü gelenek yoluyla korunduğu için, tarihsel araştırmalarla kısmen çürütülmüştür: 18. yüzyıl piskoposluk listesine ve piskoposların ardışıklığına bakıldığında, yukarıda adı geçen isimlere sahip hiçbir piskopos görülmez ve İslam'a geçiş yılı (1759) olarak belirtilen Moglen piskoposu, 1746 yılından doğal ölüm yılı olan 1762'ye kadar sürekli olarak piskoposluk yapan Joachim'dir.
1706: Ignatius (Moglena ve Moleschos'lu). 1714: Gabriel.
1725: Parthenios. 1736: Prokhor. 1740: Antimos.
1746: Joakim (Moglen ve Katranitsis'li).
1762: Almanlar. 1767: Gideon. 1774: Agathangelos.
1783: Cebrail. 1798: Timoteos. 1824: Neofitos. 1858: Meletios.
1865: Prokopius. 1877: Germanus II. 1881: Callinicus. 1891: Averkius.
1894: Ioannikios. 1905: Antimos. 1908: Smaragdos Hadjiefstathiou.
1910: Constantios Rousis.
1912: Polykarpos Sakellaropoulos (Moglen ve Florina'dan).
1926: Chrysostomos Kavourides. 1932: Ioakeim.
1932-1967: Vasileios Papadopoulos (Florina, Almopia ve Eordaia).
1967-2023: Theoklitos Passalis (Florina, Prespa ve Eordaia).
22-10-2023 bugüne kadar: Irinaios Laftsis.
Piskoposluğun Ohri tahtına bağımlılığı, 1767 yılında Başpiskoposluğun kaldırılmasına kadar sürdü. O tarihten bu yana Moglen Piskoposluğu, Ekümenik Patrikhane'nin Metropolitliği oldu.
Moglen Piskoposluğu'nun yeni yönetim altındaki tarihsel seyrinin dikkat çekici bir gerçeği, artık bir Metropolitlik mertebesine yükseltilmiş olması ve Ekümenik Patrikhane Metropolitlikleri sıralamasında 57. sırada yer almasıdır. Ekümenik Taht'a bağlılık rejimi, 1767 yılından, 3615 sayılı Kanun ile "Yeni Bölgeler" Metropolitliklerinin Yunanistan Otosefal Kilisesi Kutsal Sinoduna idari olarak tabi kılındığı 1928 yılına kadar sürer (Resmi Gazete: 120/11-7-1928, cilt A).
Metropolün 1912 yılına kadarki adı "Moglen ve Katranitsa Metropolü" idi. O yıldan bu yana ise "Moglen ve Florina Metropolü" olarak anılmaktadır. 1943 tarihli Resmi Gazete 324/27-9-1943 cilt A), Yunanistan Kilisesi Tüzüğü'nde, 1967 yılına kadar "Florina, Almopia ve Eordaia Metropolü" olarak anılmaktadır.
1967'den bu yana Almopia dini bölgesi Florina Metropolitliği'nden ayrılarak Edessa ve Pella Metropolitliği'ne eklenmiştir ve iki Metropolitlik bundan sonra şu adlarla anılacaktır: a) Florina Metropolitliği, Florina, Prespa ve Eordaia Metropolitliği ve b) Edessa Metropolitliği, Edessa, Pella ve Almopia Metropolitliği.
•