Osmanlı’nın İkinci Kuruluşunda Rumeli’nin Rolü
Osmanlı Devleti, 1402 Ankara Savaşı’nın ardından Fetret Devri olarak adlandırılan ağır bir dağılma sürecine girmiştir. Şehzadeler arasındaki taht mücadeleleri, merkezî otoriteyi zayıflatmış ve devleti fiilen parçalanma noktasına getirmiştir. Bu karmaşık süreçten çıkışta ise en belirleyici unsur Rumeli olmuştur.
Çelebi Mehmed’in merkezî otoriteyi yeniden tesis etmesi, yani Osmanlı’nın Fetret sonrası toparlanma süreci, büyük ölçüde Rumeli’deki askerî ve siyasî desteğe dayanmıştır. Rumeli beyleri, akıncı kuvvetleri ve uç beylerinin sağladığı destek, Çelebi Mehmed’in rakip şehzadeler karşısında üstünlük kurmasında kritik rol oynamıştır. Güç dengesi bu dönemde önemli ölçüde Rumeli üzerinden şekillenmiş, bölgeyi kontrol eden taraf siyasal meşruiyet kazanmıştır.
Timur istilâsı sonrasında Anadolu’dan Rumeli’ye yönelen yoğun Türk göçü, bu coğrafyayı Osmanlı için yalnızca bir fetih alanı olmaktan çıkararak kalıcı bir yurt hâline getirmiştir. Edirne’nin başkent yapılması ve Rumeli Beylerbeyiliği’nin devletin en etkili askerî-idarî yapılarından biri hâline gelmesi, bu dönüşümün somut göstergeleridir.
Bu sebeple Osmanlı’nın Fetret Devri’nden çıkışı ve yeniden toparlanışı, yalnızca Anadolu merkezli bir gelişme olarak değil, ağırlıklı biçimde Rumeli merkezli bir yeniden yapılanma süreci olarak değerlendirilmelidir. Rumeli, bu dönemde Osmanlı’nın askerî gücünü, idarî devamlılığını ve siyasî meşruiyetini taşıyan ana zemin olmuştur.
Kısacası, Osmanlı’nın Fetret sonrası yeniden teşkilatlanma sürecinde Rumeli yalnızca destek veren bir bölge değil; süreci yönlendiren temel güç kaynaklarından biri olarak öne çıkmıştır.
Bağımsız Araştırmacı Yazar Hüsnü Yazıcı
---
Halil İnalcık’ın değerlendirmelerine göre, Osmanlı Devleti’nin kurumsal kimliğinin şekillenmesinde Rumeli coğrafyası büyük önem taşımış, devlet örgütlenmesinin bazı temel unsurları burada olgunlaşmıştır. Rumeli Beylerbeyiliği, güçlü timarlı sipahi ordusuyla hem askerî düzenin hem de idarî yapının sürekliliğini sağlamış; uç beyleri aracılığıyla fetihler devam ederken devlet otoritesi de yeniden inşa edilmiştir.
Kaynak: Halil İnalcık, “Rumeli”, TDV
#rumeli
#balkan
#mübadele
#mübadil
#rumeli
#balkan
#mübadele
#mübadil
