KARACAOVA DA 1100 YILLARINDA BİZANS DÖNEMİNDE TÜRKLER
ALINTIDIR
İSTANBUL ÜNiVERSiTESi EDEBiYAT FAKÜLTESi
TARIH ARAŞTIRMA MERKEZI
HAÇLI SEFERLERi
ve
Xl. ASIR.DAN GÜNÜMÜZE HAÇLI RUHU
SEMiNERi
26-27 MAYIS 1997
BiLDiRiLER
EDEBİYAT FAKÜLTESİ BASIMEV!
!STANBUL 1998
Rumeli'de Osmanlı öncesi Türk unsurunun varlığı ve faaliyet-
lerinden sadece Bizans, Latin, Rus ve diğer yabancı kaynaklar ve
tarihçiler değil, Türk tarihçiler de söz etmektedirler. Bunlardan
A. N. Kurat'ın Peçenek Tarihi'nin 227. sahifesinde açlılar seferi
esnasında, Bizans ülkelerini Latinlere karşı müdafaa ve muhafaza
eden Bizans kuvvetlerinin bilhassa Peneçeklerden teşekkül ettiğinin
bilindiğini>> yazıp, 228. sahifede; Peneçeklerin devamını Evrenüz
Beye kadar bağlaması ilginçtir: «-Türk kavimleri pek erkenden
Balkan yarımadasına yerleşmişlerdi. Türk zümresinin bilhassa
Vardar ovasında iskan edilmiş olmaları enteresandır; IX. asır or-
taları Bizans imparatorlarından Theophil İran seferinden döner-
ken bir Türk kabilesini beraberinde götürmüş, ve aşirete izafeten
ehı·in de Vardar adı almış olması kuvvetle muhtemeldir. Bizans
ordusunda Vardaryotların mühim bir rol aynadıkları malumdur;
bu Türklerin kilise teşkilatında da kendilerine mahsus yerleri vardı.
Bu suretle Vardar ovası X. asırdan itibaren kalabalık bir Türk
ahalisinin yurdu olmuştu. XI. asır zarfında, muhtelif zamanlarda,
buraya -bilhassa Bizans döneminde bölgenin adı Moglena Osmanlı döneminde adı Karacaova civarına- Uzlar ve Peçenekler yerleş-
tirilmişti. Osmanlı Türklerinin Balkan yarımadasını zapt ederken.
en mühim kumandanlardan, Evrenüz Bey Vardar boyunda yerleş-
mişti. Bunun böyle olması gelişi güzel yapılan bir iş değildir. Evre-
nüz Bey'in Vardar boyunda Türklüklerini henüz kaybetmemiş olan
eski Türk. ahalisini bulduğu muha:kkaktır .
12 A. N. Kurat, a.g.e., s. 259.
13 A. N. Kurat, a.g.e., s. 227-229.
· A. N. Kurat yukarıda sunulan bilgileri birkaç kaynağa dayan-
dırinaktadır. Bunlar Laopikos Chalkokandyles, Zonaras, Chalan-
don vb. dir1.1 .
Burada akla ilk gelen sual şu olabilir: 29 Nisan 109l'de Le-
bunium muharebesini kaybeden Peçenekler yok olmadılar mı?
Cevap: Hayırdır, çü.nki hiçbir kavim veya milletin bir meydan
mtiharehesi ile yok olmayacağıdır. Savaşçıların bir kısmı ölür, bir
kısmı kaçar, bir kısmı esir düşer. Ancak bu savaşçıların kaderidir.
Oysa onların uzakta aileleri, köyleri ve öteki yerleşim yerleri savaş-
tan sonra devam eder. Nitekim ünlü tarihçi Zonaras XII. asrın
ortalarında yazdığı eserinde, kendi zamanında Makedonya'daki
Moglena'da Karacaova da Peçeneklerin yaşadıklarını ve «Moglena Peçenekleriıı
adı ile tanındıklarını yazıyor . Onlara toprak verilmiş, çiftlikle
meşgul olmaları emredilmişti; bunun mukabilinde kendilerinden
BiZans ordusu için atlı kıt'alar teşkil edilmişti. Birinci Haçlı or-
dusu, Balkan yarımadasından geçerken 1106 yılında Norman kralı
Boemund'un eline Peçenek esirlerinin düştüğunü görüyoruz. Boe-
mund altı kişiyi, kıyafetlerini hiç değiştirmelçsizin derhal Roma'ya
Papa'ya gôndermişti; burada gaye Bizans imparatorunun Hıristi-
yanlara karşı (<barbarları kullandığını» göstermektP6 •
Görünen o ki, Peçenekler 1091'de Lebunium muharebesinden
sonra yok olmamışlar, 1106'da bazıları yine Haçlılara karşı savaş-
a~ta ve Roma'ya-Papa'ya gönderilmektedirler. Ancak bunlar sa-
dece Haçlılarakarşı değil, 1122'de müstakilen yaşayan Peçenekler
Bizans üzerine büyük hücumlara geçmekte, 1152'de Tuna'yı ge-
çerek Filibe'ye kadar ilerlemektedirler. Tuna boyundaki Bizans
arazilerine Peçeneklerin hücumları 1154, 1161-1171 ve 1197'de ka-
yıtlara geçm ştir .
. -.. ·Bizans kayıtlarının . yanı sıra, Peçenekler Macar Tarihinde de
önemli bir yer almaktadırlar, çünki Peçenek başbuğlarından birisi
-Samuil Aba XI. asırda Macar tahtını bile işgal etmişti. Harbe gi-
14 Laonikos Chalkokandyles, Darko tab'ı, I, .s. 204. Bonn tab'ı, s. 218.
15 John Zonaras, CiJıan Tarilii, 118'e kadar, ili (BO'nn 189·7).
16 F. ıOhalandon, Essai sur le regne d'Alexis ler Comnene. Paris 1900;
L'empitre grec ... , ve benzer.i eserlerine, 'Özellikle, Histoire de ıa premwre croi-
sade) iba§lıklı ıkitabma bk
