Cumhuriyet Köyü Bahçeköy:
Tarih ve Kültür MirasıBahçeköy’ün tarihi ve kültürel mirası, yüzyıllar boyunca farklı dönemlerde şekillenmiş zengin bir geçmişe sahiptir.
16. Yüzyıl: Kökenler ve Belgrat KöyüBahçeköy’ün tarihi,
16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman döneminde başlar. 1521’deki Belgrat Seferi sonrasında, Sırp esirler Belgrat Ormanı çevresine yerleştirilir ve bölge Belgrat Köyü olarak adlandırılır. O dönemde Bahçeköy adında bir yerleşim yoktur; bölge, ağırlıklı olarak Rum nüfusun yaşadığı Belgrat Köyü’dür. Köy, ormanın su kaynakları ve doğal zenginlikleriyle geçimini sürdürür.
19. Yüzyıl: Çınar Ağaçları ve Bahçeköy’ün Kuruluşu
Sultan II. Mahmut döneminde (1808-1839), Bahçeköy’ün doğal çevresi önem kazanır. 1830’larda, II. Mahmut’un bendin temel atma töreni için Çayırbaşı’ndan Bahçeköy’e giderken yolların ağaçsız olduğunu fark etmesi üzerine, Çayırbaşı-Bahçeköy hattına yüzlerce çınar ağacı dikilmesini emreder. Bu ağaçlar, günümüzde hâlâ ayakta olup köyün tarihine tanıklık eder.1894 yılında, II. Abdülhamid döneminde, İstanbul’da kolera salgını ortaya çıkar. Belgrat Köyü’nde yaşayan Rumlar, Beyoğlu’ndaki otellerin çamaşırlarını yıkayarak geçimlerini sağlar. Ancak su kaynaklarının kirlenmesi salgının yayılmasında etkili görülür ve Belgrat Köyü bu kirlilikten sorumlu tutulur. Su bendlerini korumak amacıyla, köy sakinleri 1894 yılında bugünkü Bahçeköy’e taşınır. Böylece Bahçeköy, yeni bir yerleşim olarak kurulur.
1922: Mübadele ve Toplumsal Değişim1922 yılı,
Bahçeköy için önemli bir dönüm noktasıdır. Türkiye-Yunanistan arasındaki savaş sonrası mübadele anlaşmalarıyla, Bahçeköy’deki Rum nüfus bölgeden ayrılır. Bazı Rumlar, tahrip olmuş evlerine dönerek yeniden yerleşmeye çalışır, ancak bu süreç gerginlik yaratır. 18 Eylül 1922’de, Bahçeköy’deki Orman Okulu binasının Rum muhacirler tarafından işgal edilmesi, köydeki etnik ve mülkiyet sorunlarını yansıtır. Bu olay, mübadele sürecinin Bahçeköy’deki etkilerini gösterir.
1924: Mübadil Türkler ve Müslüman-Türk Kimliğinin İnşası1924 yılı,
Bahçeköy’ün Müslüman ve Türk kimliğinin yerleştiği bir yıldır. Lozan Antlaşması (1923) gereği, Selanik’ten gelen Müslüman Türk aileler, 19 Ocak 1924’te Bahçeköy’e iskan edilir. Bu mübadil aileler, geride bıraktıkları mallarına karşılık anavatanlarında malvarlığı alır. Ancak kayıtlarda, bıraktıkları malların değeri, aldıkları mallardan daha yüksektir. Kurucu aileler olarak bilinen bu aileler, Bahçeköy’ü yeniden inşa eder; muhtarlık ve okul gibi kurumları kurarak köyü Müslüman ve Türk kimliğine uygun hale getirir.Mübadiller, eğitime büyük önem verir. 1924 Temmuz’unda, Bahçeköy’de okul açılması için resmi talepte bulunurlar. 28 Haziran 1924 tarihli bir yazıda, Bahçeköy’de iki öğretmenli bir okul açılması planlanır. Bu, köyün eğitim hayatının temelini oluşturur ve mübadillerin eğitime verdiği önemi açıkça gösterir.
1946-1948: İmece Usulü Cami İnşası
Selanik’ten gelen mübadil Müslüman Türkler, köyde ibadet için başlangıçta farklı yerleri kullanır. 1946 yılında, mübadiller imece usulüyle bir araya gelerek Bahçeköy’de yeni bir cami inşa eder. Cami, köyün Müslüman kimliğinin önemli bir sembolü olur. İnşaat iki yıl sürer ve 1948 yılında caminin minaresi tamamlanır. Bu imece çalışması, mübadillerin dayanışma ruhunu ve köye olan bağlılığını yansıtır.İleriki Yıllarda Göç ve GelişimBahçeköy, mübadele sonrası yıllarda farklı illerden göç almıştır. Bu göçler, köyün demografik ve kültürel yapısını çeşitlendirmiştir. Belgrat Ormanı’nın yanı başında yer alan köy, tarihi bentler, göller ve piknik alanlarıyla hem İstanbullular hem de turistler için bir cazibe merkezi olmuştur. Atatürk Arboretumu bilimsel bir merkez, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ise akademik bir kurum olarak köyün önemini artırır. Mübadil ailelerin getirdiği gelenekler, festivaller ve etkinliklerle kültürel hayat canlılığını korur.
Bahçeköy’ün Öncü İsimleri
Bahçeköy’ün tarihini, kurucu aileler ve onların iz bırakan bireyleri şekillendirmiştir. Köyün sosyal, ekonomik ve kültürel hayatına katkı sağlayan bazı isimler şunlardır:Abdullah Acar: Spor kulübüne destek ve toplumsal katkılarıyla bilinir.Hüsnü Yazıcı: Spor ve sosyal alanlarda köyün gelişimine öncülük etmiştir.Süleyman Yazıcı ve Hasan Güzel: Odun müteahhitliğiyle ekonomik katkıda bulunmuştur.Sönmez Ailesi: Köyün ekonomik hayatında önemli bir rol oynamıştır.Mustafa Şen, Abdül Gül, İsmet Barlas, Fethi Barlas: Muhtar olarak altyapı ve yönetimde çalışmıştır.Ali Kıvanç, Mustafa Çetin, Hüseyin İpek: İlk muhtarlar olarak idari yapıyı kurmuştur.Şevket Sönmez: İlk imam olarak manevi hayatı desteklemiştir.Ali Özbekrem, Abdullah Altıparmak, Nurettin Özbekrem, Mustafa Yazıcı, Esen Ailesi, Aksu Ailesi, Sönmez Ailesi: İlk üniversite mezunları olarak eğitimi ilerletmiştir.İbrahim Erkaptan: Spor kulübününkurulmasında rol oynamıştır.Baç Ailesi, Ali Yazıcı, Mustafa Şen, Nadir Yılmazel, Hasan Bileyci: İlk kasaplar olarak ihtiyaçları karşılamıştır.Mehmet Sönmez: İlk ayakkabı mağazasını açmıştır.Çoşkun ve Usta Aileleri: Lokantalarla sosyal hayatı canlandırmıştır.Hasan Bey: Saraç olarak köyün ihtiyaçlarını karşılamıştır.Hüseyin Bargın: Kunduracı olarak ekonomik katkıda bulunmuştur.Osman Usta: At arabası tamircisi olarak ulaşımı desteklemiştir.Tulum, Yazıcı, Çoşkun, Güzel Aileleri: Kahvehanelerle sosyal ortam yaratmıştır.Yunus Bey ve Ali Yazıcı: Berber olarak hizmet vermiştir.Süleyman Yazıcı, Gürhanel Ailesi: İlk kamyonları getirmiştir.Man Ailesi ve Konyalı Ömer: Oto tamircisi olarak ulaşımı güvenli kılmıştır.Mustafa Özbekrem: İğneci olarak ihtiyaçları karşılamıştır.Muzaffer Altınsoy: İlk belediye başkanı olarak köyün gelişimini yönetmiştir.Kastamonulu Sadık Bey: Börekçilik yapmıştır.Fehmi Bey: İlk okul müdürü olarak eğitimi güçlendirmiştir.Ahmet Dalkıran, Foto Nuri Kardeşler: Fotoğrafçılıkla anıları kaydetmiştir.Nurettin Özbekrem, Ahmet Sönmez: İlk avukatlar olarak adalete hizmet etmiştir.Ali Özbekrem, Abdullah Altıparmak, Hüseyin Çimen, Hüsnü Esen: Orman mühendisleri olarak çevreyi korumuştur.Celal Barlas: İlk subaylardan biri olarak ülkeye hizmet etmiştir.Ahmet Altıparmak, İbrahim Konuk: İlk polisler olarak görev yapmıştır.Ali Yapıcı: İlk astsubay olarak hizmet vermiştir.Ve adını yazamadığımız daha birçok kişi… Kusura bakmasınlar.
Sonuç
Bahçeköy, Kanuni döneminde Belgrat Köyü olarak başlayan, 1894’te kolera salgınıyla yeni bir yerleşim olarak kurulan, 1924’te Selanik’ten gelen mübadillerle Müslüman-Türk kimliğine kavuşan bir köydür. 19 Ocak 1924’te iskan edilen mübadiller, bıraktıkları malların daha yüksek değerine rağmen köyü muhtarlık, okul ve camiyle yeniden inşa etmiştir. 1924 Temmuz’unda okul talep ederek eğitime verdikleri önemi göstermiş, 1946’da imece usulüyle cami inşa etmiş, 1948’de minaresini tamamlamışlardır. İleriki yıllarda farklı illerden göç alan Bahçeköy, Belgrat Ormanı, Atatürk Arboretumu ve Orman Fakültesi ile doğal ve akademik bir merkezdir. Bu tarih, kurucu ailelerin ve öncü bireylerin emekleriyle yazılmıştır. Bu mirası korumak hepimizin görevidir.
Saygılarımla.
Hüsnü Yazıcı
