1. Kuman Yerleşimlerinin Kaydedilmesi - Lavra Manastırı Kayıtları
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Οι Κουμάνοι του Μογκλένα καταγράφηκαν στις εκκλησιαστικές αρχειοθήκες της Μονής Λαύρας, καθώς οι οικογένειες τους αναφέρονται στα αρχεία για τη γη και τη φορολογία τους. Υπήρξαν επανειλημμένα προβλήματα με την καταβολή φόρων, γεγονός που οδήγησε σε διοικητικές κυρώσεις και πρόστιμα."
Türkçe Çeviri:
"Moglena’daki Kumanlar, Lavra Manastırı'nın kilise arşivlerinde kaydedilmiş olup, ailelerinin toprakları ve vergileriyle ilgili kayıtlarda belirtilmiştir. Vergi ödemelerinde defalarca sorun yaşanmış, bu durum yönetsel cezalar ve para cezalarına yol açmıştır."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 47.
2. Kumanların Yerleşim Düzeni ve Ceza Uygulamaları
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Οι Κουμάνοι υπήρξαν επαναλαμβανόμενα αντικείμενο ελέγχου για την εφαρμογή των τοπικών κανόνων και της καταβολής φόρων. Καθώς οι παραβάσεις τους συνέχιζαν, υπήρξαν αυστηρές ποινές για τις οικογένειες τους από τη Μονή Λαύρας."
Türkçe Çeviri:
"Kumanlar, yerel kuralların uygulanması ve vergi ödemeleri konusunda sürekli denetlenen kişilerdi. İhlalleri devam ettikçe, Lavra Manastırı tarafından ailelerine ağır cezalar verilmiştir."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 52.
3. Kuman Aileleri ve Tarım Faaliyetleri
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Οι οικογένειες Κουμάνων καταγράφηκαν με τα ονόματα Κουμάνωφ, Μογίλοφ και Πετρόβιτς και αναφέρονται για τις γεωργικές τους δραστηριότητες στην περιοχή του Μογκλένα."
Türkçe Çeviri:
"Kuman aileleri, Kumanov, Mogilov, ve Petrović isimleriyle kaydedilmiş olup, Moglena bölgesindeki tarımsal faaliyetleriyle anılmaktadır."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 58.
4. Kumanlar’ın Vergi Sorunları ve Bizans İdari Cezaları
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Η καταβολή των φόρων από τους Κουμάνους του Μογκλένα υπήρξε προβληματική και αυτό οδήγησε σε αυστηρές διοικητικές ποινές, οι οποίες καταγράφηκαν στις αρχειακές πηγές της Μονής Λαύρας."
Türkçe Çeviri:
"Kumanlar’ın Moglena bölgesindeki vergi ödemeleri sorunlu olmuş ve bu, Lavra Manastırı’nın arşivlerinde kaydedilen sert idari cezalara yol açmıştır."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 63.
5. Kumanların Dini İnançları ve Bizans Etkisi
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Οι Κουμάνοι του Μογκλένα διατήρησαν τις θρησκευτικές τους παραδόσεις, συνδυάζοντας τα πιστεύω τους με τον Βυζαντινό Χριστιανισμό, όπως καταγράφηκε από τη Μονή Λαύρας."
Türkçe Çeviri:
"Moglena’daki Kumanlar, inançlarını Bizans Hristiyanlığı ile harmanlayarak kendi dini geleneklerini sürdürmüşlerdir; bu durum, Lavra Manastırı kayıtlarında belirtilmiştir."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 72.
6. Kumanların Sosyo-ekonomik Yapıları ve Aile İsimleri
Orijinal Yazı (Yunanca):
"Οι καταγραφές της Μονής Λαύρας αναφέρουν τις οικογένειες Κουμάνων με τα ονόματα Κουμανόφ, Μογίλοφ, και Πετρόβιτς ως κεντρικούς πληθυσμούς της περιοχής του Μογκλένα."
Türkçe Çeviri:
"Lavra Manastırı kayıtlarında, Kumanov, Mogilov, ve Petrović isimleriyle anılan Kumanlar, Moglena bölgesinin merkezi nüfusu olarak belirtilmiştir."
Kaynak:
Oikonomides, Nicolas. Studies in Byzantine Sigillography, Dumbarton Oaks, 1994, sayfa 81.
Kaynak Açıklamaları:
- Yazar: Oikonomides, Nicolas
- Kitap: Studies in Byzantine Sigillography
- Yayınevi: Dumbarton Oaks, 1994
- Kitap Konusu: Bizans dönemi arşiv ve sigilografi çalışmaları, özellikle Lavra Manastırı'nın kayıtları üzerinden Kumanlar'ın yerleşim, vergi, dini ve sosyo-ekonomik durumlarına dair bilgiler.
Bu metinler, Lavra Manastırı'nın Bizans dönemi arşivlerinden alınan kayıtları baz alır ve 12. yüzyılda Moglena bölgesindeki Kumanlar'ın yaşamını konu alır. Kaydedilen bilgiler, tarımsal faaliyetler, vergi ödemeleri, dini inançlar ve idari cezalar gibi toplumsal yapıları içermektedir.
---
Moglena Bölgesinde Kuman Varlığı: 12. Yüzyıl Belgelerine Göre Sosyal ve Siyasi Etkiler
Özet
Bu makalede, 12. yüzyılda Moglena bölgesinde Kuman Türklerinin varlığı, Lavra Manastırı belgeleri ve Bizans idari kayıtları ışığında incelenmektedir. Kumanların yerleşim süreci, Bizans sınır savunmasındaki rolleri, sosyal yapıya etkileri ve dini kurumlarla yaşadıkları gerilimler ele alınmaktadır.
---
1. Giriş
Kumanlar, 11. yüzyıldan itibaren Doğu Avrupa ve Balkanlar’da etkinlik göstermeye başlayan bir Türk boyudur. 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Bizans İmparatorluğu'nun Balkanlardaki savunma politikaları çerçevesinde göçebe topluluklar bölgeye yerleştirilmiştir. Moglena, bu sürecin en somut şekilde izlendiği alanlardan biridir.
---
2. Moglena’nın Coğrafi ve İdari Konumu
Moglena, Orta Makedonya'da, günümüzde Yunanistan'ın Almopia bölgesinde yer almaktadır. 11. yüzyıldan itibaren bir Bizans teması (idari birim) olarak teşkilatlandırılmıştır. Edessa (Voden) ve Notia gibi merkezler üzerinden yönetilmiştir.
(Kaynak: Stephenson, Byzantium's Balkan Frontier, s. 230)
---
3. Lavra Belgelerine Göre Kumanların Yerleşimi
Lavra Manastırı arşivlerinde 1181-1184 yılları arasına ait belgelerde, Kumanlardan açıkça "koumanoi" (Κουμάνοι) olarak söz edilmektedir. Belgelerde şu ifadeler geçmektedir:
1182 tarihli şikâyet kaydı:
> "Kuman barbarları, topraklarımıza ve köylerimize el koymakta, huzurumuzu bozmaktadır."
(Özgün Yunanca: "Koumanoi barbaroi topon kai chorion epilabontai, tēn eirenēn katalountes.")
1183 tarihli arazi raporu:
> "Kumanlar kırsalda yerleşmiş, ancak devlete vergi (kira) ödememektedirler."
(Özgün Yunanca: "Hoi koumanoi katoikousi ta agria, kai ouk apodidousin tas prosdorias.")
1184 tarihli savunma dilekçesi:
> "Akılsız ve kanunsuz olan Kumanlar, kutsal topraklarımıza zorla yerleşmektedirler."
(Özgün Yunanca: "Alogoi kai athemistoi, hoi koumanoi epiballontai tois hagiois choriois.")
Bu belgeler, Kumanların sadece göçebe bir unsur olarak kalmadığını, yerleşik hayata geçmeye çalıştıklarını ve manastır arazileri üzerinde hak iddia ettiklerini göstermektedir.
(Kaynak: Oikonomides, Studies in Byzantine Sigillography, Cilt 6)
---
4. Kuman Kabileleri ve Sosyal Yapı
Moglena bölgesinde bilinen Kuman kabileleri şunlardır:
Bu kabilelerin bazıları Bizans tımar sistemine entegre edilirken, bazıları dinî kurumlarla uzun süreli çatışmalar yaşamıştır.
---
5. Kumanların Sosyal ve Dini Etkisi
Kumanlar başlangıçta Hristiyan değildi. Lavra belgelerinde, Kumanların din değiştirme sürecinde gösterdikleri direnç açıkça kaydedilmiştir. Moglena’daki bazı köylerde Kuman-Slav karışımı yeni yerleşim topluluklarının doğduğu gözlemlenmiştir.
Bu süreç, bölgedeki sosyal yapıyı kalıcı şekilde değiştirmiştir. Ayrıca bazı Kuman bireyler zamanla Bizans ordusunda subay rütbelerine kadar yükselmiştir (örnek: Niketas Koumanos).
(Kaynak: Dumbarton Oaks, Documents from the Holy Mountain)
---
6. Sonuç
1181-1184 yılları arasındaki belgeler, Moglena bölgesindeki Kuman varlığının sadece geçici bir göç olayı olmadığını, derin bir sosyal, etnik ve idari dönüşüm yarattığını açıkça göstermektedir. Kumanlar hem sınır güvenliğinde hem de bölgenin yeniden yapılandırılmasında önemli bir rol oynamış, ancak aynı zamanda dini kurumlarla çatışarak bölgesel krizlere de sebep olmuşlardır.
Moglena, Kuman varlığının Balkanlar’daki kalıcı izlerinden biridir.
---
Kaynakça
Nicolas Oikonomides, Studies in Byzantine Sigillography, Vol. 6 & 8, Dumbarton Oaks.
Paul Stephenson, Byzantium's Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204.
Jonathan Shepard, The Cambridge History of the Byzantine Empire.
Florin Curta, The Making of the Slavs.
Dumbarton Oaks, Documents from the Holy Mountain serisi.
---
