Eğer mübadele olmasaydı, Batı Anadolu ve Trakya’da Türk-Müslümanlar belki sayıca çoğunluk kalırdı ama zamanla siyaseten ve ekonomide kenara itilebilirdi. Cumhuriyet’in hedeflediği ulus-devlet yapısı bu dengede tutunamazdı. Devlet, ileride Türkler kendi yurdunda azınlık olmasın diye bugünden sert ama stratejik bir hamle yaptı. Masayı dağıttı, oyunu baştan kurdu.
Not: Bu değerlendirme, Cumhuriyet’in ulus-devlet inşa sürecine Türk perspektifinden bir bakıştır.