Nutya Köyü (Yenice-i Vardar): 1831 Nüfus Defterine Göre Toplumsal ve Etnik Yapı
1831 tarihli Osmanlı nüfus defteri, Nutya (Nutiya) köyüne dair bugüne ulaşan en kapsamlı sosyal yapı bilgisini sunmaktadır. Bu defterde yer alan meslekler, lakaplar ve aile adlandırmaları köyün etnik çeşitliliği, ekonomik düzeni ve sınıfsal dağılımı hakkında önemli ipuçları verir. Söz konusu kayıtlar, köyün tamamen Evlad-ı Fatihan kökenli olmadığını; yerli yerleşik halk, Yörük kökenliler ve zanaatkâr tabakanın birlikte yaşadığı karma bir Osmanlı köyü olduğunu göstermektedir.
📌 Meslek Dağılımı ve Sosyal Katmanlar
Nutya köyü, mesleki uzmanlaşmanın en belirgin olduğu köylerden biridir. 1831 yılı defterine göre:
- Çömlekçi: 146 kişi
- Çiftçi: 40 kişi
- Asakir-i Mansure: 36 kişi
- Çoban: 5 kişi
- Demirci, nalbant, terzi, sabuncu, kasap, bekçi, gündelikçi gibi bireysel meslekler
- İmam (4), şeyh (1) gibi dini görevliler
- Bölükbaşı (1): Yerel askerî sorumlu
- Mecnun, dilenci gibi alt tabaka kayıtları
Yorum:
Köyde ziraatla birlikte zanaat üretimi çok güçlüdür. 146 kişilik çömlekçi nüfusu, bu mesleğin ailevi veya loncalaşmış bir grup tarafından sürdürüldüğünü gösterir. Askerî sınıf mensuplarının çokluğu, Nutya'nın aynı zamanda bir askerî iskân bölgesi olduğunu ispatlar.
🧩 Lakaplar ve Etno-Kültürel Kimlik
1831 nüfus defterinde yer alan lakap ve baba adları, köydeki aile kimlikleriyle birlikte, etnik çeşitliliği ortaya koymaktadır:
Dikkat çeken lakap ve adlar:
-
Aleko, Viço, Diso, Ago, Yahya, Şeboşin, Balbo, Foniska, Tafa, Motoş, Bata
→ Balkan coğrafyasına özgü, Müslümanlaşmış Ulah/Vlah, Arnavut ve yerli Slav etkili adlardır. -
Arapoğlu, Ashab-ı Alaka
→ Yerli yerleşik halk (hanekeş) ve kadim topluluk izleri -
Yusuf oğlu Mustafa, Ahmed bin Hüseyin, Eyüb oğlu Tahir, Abdullah bin Ali
→ Klasik Osmanlı Müslüman-Türk adlandırması, Evlad-ı Fatihan kökenli aileleri işaret eder. -
Sarhoş, Çanta, Memo, Derviş
→ Alt tabaka ve muhtemelen Müslüman Roman kökenli aileler
🧬 Etnik Yapı ve Köken Tahlili (1831 Verilerine Göre)
1831 kayıtları ışığında Nutya köyü şu etnik bileşenleri barındırmaktadır:
| Grup | Gösterge | Köken |
|---|---|---|
| Evlad-ı Fatihan | Asakir-i Mansure, bin/veled adlandırmaları | Anadolu’dan iskân edilmiş Müslüman Türk askerî sınıf |
| Yörük | Çoban, kasap, kara/topal lakapları | Konar-göçer kökenli, yerleşik hayata geçirilmiş Müslümanlar |
| Hanekeş (yerli halk) | Arapoğlu, Ashab-ı Alaka, Foniska | Yerli yerleşik Müslümanlaşmış halk |
| Müslüman Roman | Çömlekçi (146 kişi), Sarhoş, Bata, Çanta | Zanaatkâr sınıf, alt sosyal grup |
| Ulah/Vlah/Slav-Arnavut | Aleko, Viço, Yahya, Ago, Tafa, Diso | Balkan kökenli İslamlaşmış halklar |
📌 Sonuç
Nutya köyü, 1831 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre tamamen homojen olmayan, aksine çok katmanlı bir sosyal ve etnik yapıya sahip karma bir köydür. Evlad-ı Fatihan kökenli Türk askeri yerleşimciler, Yörük kökenli üretici sınıf, yerli hanekeş halk, Müslümanlaşmış Ulah/Vlah unsurlar ve zanaatkâr Müslüman Romanlar bu yapıyı birlikte oluşturmuştur.
Bu tablo, Osmanlı’nın Balkan politikalarında izlediği askerî iskân + yerli halkla kaynaştırma stratejisinin bir mikro modelidir. Meslekler ve lakaplar, sadece kimliği değil, aynı zamanda sınıfsal konumları ve etnik hafızayı da yansıtmaktadır.
Kaynak:
- BOA, NFS.d 1949, 1831 Nutya Nüfus
