.
Karacaova Köylerinde Evlad-ı Fatihan Kaydı: 1720’den 1831’e Değişen Statüler
Bağımsız araştırmacı Hüsnü Yazıcı’nın kaleminden
Osmanlı arşivlerini tararken bir gerçek kendini açıkça gösteriyor: Evlad-ı Fatihan köylerinin listesi sabit değil, döneme göre değişkenlik gösteriyor.
Özellikle Karacaova ve çevresindeki köylerde bu durum oldukça belirgin.
1720 Yılı Defteri: Kimler Evlad-ı Fatihan?
1720 tarihli müdevver defter, Karacaova bölgesinde yalnızca 14 köyü Evlad-ı Fatihan olarak kaydediyor. Bu köyler, Osmanlı’nın Balkanlar'daki fetih hareketlerinden sonra askeri hizmet karşılığında yerleştirdiği ailelerin yaşadığı özel statülü yerler.
Bu köyler şunlardır:
- Gustulüp
- Fuştan
- Prodrom
- Kuzişen
- Kırlat
- Islatina
- Nevahor
- Ranislav
- Gabarişte
- İzvor
- Novasel
- Rujina
- Severin
- İstranişte
Bu köylerin çoğu 17. yüzyılda da aynı şekilde kaydedilmiş ve askeri hizmetle yükümlü ailelerin yurdu olmuş.
1831 Yılında Değişen Statüler
Gözümüzü 1831 yılına çevirdiğimizde tablo değişiyor.
1720 yılında Evlad-ı Fatihan olarak geçmeyen pek çok köy, 1831 nüfus defterinde Evlad-ı Fatihan nüfusu barındırır şekilde karşımıza çıkıyor.
Örnek mi? Notya (Nutya).
- 1720’de Gevgeli tarafına bağlı sıradan bir köy.
- Ama 1831’de Karacaabad kazasına bağlı ve içinde Evlad-ı Fatihan nüfusu var.
Bu demek oluyor ki, bazı köyler zamanla bu statüye kavuşmuş.
Osmanlı da bu değişimi 1831 defterine yansıtmış.
Vodina ve Karacaova Bölgesindeki Diğer Köy ve Çiftlikler
Fatihan statüsünde olmayan ama aynı bölgede yer alan ve Osmanlı kayıtlarında geçen tüm yerleşimler aşağıda listelenmiştir. Arşivde geçtiği şekliyle, yorum yapmadan sıralanmıştır:
Alfabetik sıralı diğer köy, çiftlik ve yaylalar:
- Ağustos
- Arsen
- Babaköy
- Bahova
- Banya
- Beço
- Bizova
- Çakon
- Çanakçı yaylağı
- Çeltikçi
- Çeltikçi çiftliği köyü
- Çerneş
- Deliklikaya
- Doduca yazlası köyü
- Drağman
- Dırnova
- Durle yaylağı köyü
- Gogova
- Gülişan çiftliği köyü
- Istrapeşte
- Kamnik
- Kapenyan
- Karadere
- Karalat
- Kosteryan
- Köseler
- Kurunçil
- Lekova
- Lipohor
- Lukoviç
- Lugonca
- Manastırcık
- Mayadağ
- Meçikli
- Mescidli
- Mesmer
- Nohor
- Notya
- Nurettin
- Papazköy
- Pirbodişte
- Piskopiye
- Poçeb
- Polyan
- Podos
- Prahne
- Prolik
- Radistan
- Ransilaf
- Rizve
- Rodine
- Rodivei Bala
- Satina
- Sekine
- Sepiska
- Sermorin
- Sıbka
- Süren
- Toramanlı
- Trestenik
- Tresine
- Tirepoliç
- Tencor
- Türkköy
- Usluh
- Ustrovine
- Ustrova
- Vetike
- Velçeşte
- Vişniçe
- Virbeyan
- Virtekob
- Vinkine
- Volkoyan
- Yenicekaraderesi
- Yeniköy
Bu yerleşimlerin bazıları ilerleyen yıllarda da Fatihan köyü olabilir ya da Fatihan nüfusu barındırmış olabilir. Ancak bu yazıda yalnızca 1720 ve 1831 belgelerine dayalı kayıtlar esas alınmıştır.
Tarihle uğraşmak sadece geçmişi öğrenmek değil, kayıp kimlikleri gün yüzüne çıkarmaktır.
Evlad-ı Fatihan köylerini belirlerken, yıl fark etmeksizin belgeye sadakat gerekir.
Yorum yok, tahmin yok, sadece arşiv.
Bu yazı, Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak bağımsız araştırmacı Hüsnü Yazıcı tarafından hazırlanmıştır.
